Darowizna domu dla nieletniego wnuka

Jak przekazać darowiznę małoletniemu dziecku?

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku (art. 888 kodeksu cywilnego, dalej: K. c.). Ponieważ według tej umowy chcą Państwo przenieść własność nieruchomości, czynność ta powinna być dokonana w formie aktu notarialnego (art. 158 L. c.). Przyjmuje się, rodzice (podpisujący umowę w imieniu dziecka jako jego przedstawiciele ustawowi) mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego nabywać dla małoletniego dziecka nieruchomości na podstawie umowy darowizny w stanie wolnym od zobowiązań wobec darczyńcy lub osób trzecich (uchwała SN z 30.04.1977, sygn. akt III CZP 73/76), stąd też rodzice będą mogli w imieniu wnuka przyjąć darowiznę bez konieczności wystąpienia wcześniej o zgodę do sądu opiekuńczego, o ile dom nie jest obciążony np. służebnościami. Gdyby chcieli Państwo np. dla siebie ustanowić służebność mieszkania, wtedy już darowanie domu wymagałoby zgody sądu.

Zobacz też: Przepisanie majątku za życia na jedno z dzieci

Uprawnienia właścicielskie po otrzymaniu domu w drodze darowizny

Po podpisaniu umowy darowizny wnuk stanie się właścicielem domu, nabędzie zatem uprawnienia właścicielskie, które tym samym Państwo utracą. Wnuk będzie mógł w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego, z wyłączeniem innych osób korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem swego prawa (tak uprawnienia właścicielskie opisuje art. 140 K. c.). Będzie mógł pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy (np. dochody z najmu). W tych samych granicach będzie mógł rozporządzać rzeczą (tj. dokonać dalszej darowizny, sprzedać dom, ustanowić na nim obciążenia).

Pieczę nad majątkiem małoletniego dziecka sprawują rodzice

W wykonywaniu uprawnień przez wnuka do czasu jego pełnoletności nastąpią jednak wyraźne ograniczenia, polegające na tym, że pieczę nad majątkiem dziecka sprawować będą jego rodzice, a do każdej czynności tzw. przekraczającej zakres zwykłego zarządu, potrzebna będzie zgoda sądu opiekuńczego (por. art. 101 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Dziecko aż do pełnoletności pozostaje pod władzą rodzicielską (art. 92). Władza rodzicielska obejmuje m. in. obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad majątkiem dziecka, aczkolwiek powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny (art. 95 § 1 i 3 ). Rodzice powinni też przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących majątku dziecka, wysłuchać dziecko, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia (art. 95 § 4). Przepisy określają, że rodzice mają obowiązek sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka, pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na wykonywanie takich czynności przez dziecko (art. 101 § 3 K.c.).

Zatem to rodzice, w wyżej określonych granicach, sprawować będą pieczę nad domem.

Jeśli dziecko ukończyło lat 13, będzie samodzielnie rozporządzało zarobkiem pochodzącym np. z dochodów z najmu, chyba że sąd opiekuńczy inaczej by postanowił (art. 21 K.c.). Czysty dochód z majątku dziecka winien on być przede wszystkim obracany na utrzymanie i wychowanie dziecka oraz jego rodzeństwa, które wychowuje się razem z nim, a nadwyżka na inne uzasadnione potrzeby rodziny (art. 103 Kodeksu rodzinnego).

W jakich sytuacjach rodzice mogą rozporządzać majątkiem dziecka?

Rodzice będą mogli  (i jednocześnie będą mieli obowiązek), każdy samodzielnie, uwzględniając jednak rozsądne życzenia dziecka, dokonywać czynności zwykłego zarządu domem (chodzi tak o czynności faktyczne, jak i prawne oraz procesowe). Przez takie czynności rozumie się załatwianie przez rodziców bieżących spraw związanych ze zwykłym korzystaniem z domu, utrzymywanie go w stanie niepogorszonym, tj. robienie koniecznych remontów (por. E. Trybulska-Skoczelas, Komentarz do art. 101 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, teza 8, Lex). Nie będą natomiast mogli dokonać samodzielnie (bez zgody sądu opiekuńczego, który – gdy czynność nie jest podejmowana w interesie dziecka – takiej zgody nie wyrazi) czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, jak ustanowienie służebności na nieruchomości, zaciągnięcie pożyczki obciążonej hipoteką, zawarcie na dłuższy czas umowy dzierżawy lub najmu, zbycie rzeczy (por. J. Ignatowicz, w: Kodeks rodzinny…, red. K. Pietrzykowski, 2010, s. 908–909). Taka czynność dokonana bez zgody sądu opiekuńczego będzie bezwzględnie nieważna (art. 58 par. 1 k. c.). Nie ma określonego katalogu czynności zwykłego zarządu i przekraczającego zwykły zarząd – o potraktowaniu danej czynności decyduje ocena jej ciężaru gatunkowego, wartości, skutków w sferze majątku dziecka w tej konkretnej sytuacji, stąd nie zawsze można abstrakcyjnie określić, czy daną czynność rodzice będą mogli czy też nie wykonać (por. np. uchwała SN z 30.04.1977 r., sygn. akt III CZP 73/76)

Ustanowienie przez sąd opiekuńczy kuratora do sprawowania pieczy nad majątkiem małoletniego

Jeśliby zarząd domem nie był wykonywany przez rodziców należycie, będą mogli Państwo zawiadomić o tym sąd opiekuńczy, który z urzędu winien rozważyć, czy w takiej sytuacji nie ma potrzeby wydania zarządzeń, w tym np. o powierzeniu zarządu majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi (por. art. 109 § 3). Jeśli nie chcieliby Państwo od początku, by to rodzice dziecka sprawowali pieczę nad domem do czasu uzyskania przez niego pełnoletności, w umowie darowizny mogą Państwo zastrzec, że nieruchomość nie będzie objęta zarządem sprawowanych przez rodziców. Mogą Państwo wyznaczyć takiego zarządcę, a jeśli go Państwo nie wyznaczą, zarząd będzie sprawował kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy (art. 102).

Jeśli zadając nam pytanie, mieli Państwo na myśli jakieś konkretne czynności, których tu nie uwzględniłam, oczywiście mogą Państwo dopytać o nie w pytaniach dodatkowych. Gdyby mieli Państwo jeszcze jakieś wątpliwości w przedstawionym przedmiocie, także pozostaję do dyspozycji.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.