Czy rozdzielność majątkowa wpływa na dziedziczenie?

Rozdzielność majątkowa a dziedziczenie

Rozdzielność majątkowa nie wyłącza małżonka od dziedziczenia po współmałżonku. Małżonek jest spadkobiercą ustawowym swojego współmałżonka, o czym mowa poniżej.

Jeśli zmarły nie pozostawi testamentu, w którym zmieniłby ustawowy porządek dziedziczenia, w grę wejdzie dziedziczenie na podstawie ustawy, tj. Kodeksu cywilnego . Zgodnie z art. 931 Kodeksu cywilnego w pierwszej kolejności do dziedziczenia powołany jest małżonek spadkodawcy oraz wszystkie jego dzieci w częściach równych, przy czym udział małżonka nie może być mniejszy niż 1/4. Jeśli spadkodawca nie pozostawił zstępnych (czyli dzieci, wnuków) czy też jeśli wszyscy zstępni spadek odrzucili, do dziedziczenia dochodzą jego małżonek i rodzice. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi 1/4 całości spadku. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy (lub w przypadku odrzucenia przez nich spadku) cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeśli jedno z rodziców spadkodawcy zmarło przed spadkodawcą, czyli nie dożyło otwarcia spadku lub jeśli odrzuciło spadek, udział spadkowy, który by mu przypadł, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

Nabycie spadku

Nabycie spadku przez spadkobierców następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Nie jest to jednak nabycie definitywne. W terminie 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o tytule swojego powołania będzie to chwila śmierci spadkodawcy albo chwila odrzucenia spadku przez spadkobiercę w pierwszej kolejności) spadkobierca może złożyć oświadczenie co do spadku, mianowicie:

• przyjąć spadek wprost,
• przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza,
• spadek odrzucić.

Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku (1020 Kodeksu cywilnego).

Przyjęcie spadku wprost oznacza, iż spadkobierca przyjął spadek bez ograniczenia za długi spadkowe. W skład spadku obok korzyści spadkowych wchodzą także długi, które ciążyły na spadkodawcy.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko do wysokości korzyści uzyskanych we spadku. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza powoduje, że odpowiedzialność spadkobiercy zostaje ograniczona do wartości stanu czynnego spadku. Oznacza to, że spadkobierca taki odpowiada za długi spadkowe całym swoim majątkiem, ale tylko do wartości tego, co przypadło mu we spadku. Przykładowo, jeśli udział spadkowy jest wart 50 000 zł, to spadkobierca odpowiada za ewentualne długi tylko do wysokości 50 000 zł. Proszę mieć zatem świadomość że przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie chroni spadkobiercy przed egzekucją z jego własnego majątku. Wybór sposobu prowadzenia egzekucji należy bowiem do wierzyciela i jeżeli wskaże on komornikowi, że chce prowadzić egzekucję z majątku spadkobiercy, to komornik przeprowadzi taką właśnie egzekucję. Przykładowo jeżeli w skład spadku wchodzą przedmioty majątkowe, który bardzo trudno sprzedać, a spadkobierca ma majątek, z którego można szybko przeprowadzić egzekucję, np. wynagrodzenie za pracę czy oszczędności z banku, to wierzyciel może wnosić o zajęcie wynagrodzenia za pracę w celu zaspokojenia długów spadkowych.

Stan czynny spadku ustalany jest w spisie inwentarza. Spis inwentarza obejmuje zarówno aktywa (stan czynny spadku) jak i pasywa (stan bierny spadku). Stan czynny spadku, jest to zatem wartość należących do spadku aktywów (tj. korzyści spadkowych). W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza sąd powinien wydać postanowienie o sporządzeniu takiego spisu. Jeśli tego nie uczyni, warto złożyć wniosek o sporządzenie spisu w sądzie.

W aktualnym stanie prawnym niezłożenie żadnego oświadczenia co do spadku w terminie 6 miesięcy skutkuje uznaniem, iż spadkobierca przyjął spadek wprost bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe. Jednakże gdy spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych (a więc osoba niepełnoletnia, ubezwłasnowolniona) albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1015 § 2 Kodeksu cywilnego).

Dziedziczenie przez żonę po śmierci męża

Odnosząc powyższe do Pani sytuacji, należy stwierdzić, iż jest Pani spadkobiercą męża, jeśli mąż nie pozostawił testamentu, w którym zmieniłby ustawowy porządek dziedziczenia, chyba że odrzuciła Pani spadek w terminie 6 miesięcy od jego śmierci.

Oświadczenie o odrzuceniu spadku składa się przed sądem bądź przed notariuszem. Proszę pamiętać, że spadkobierca odrzucając spadek wprawdzie nie będzie odpowiadał za długi spadkowe, ale z drugiej strony nie nabędzie żadnego majątku po spadkodawcy (np. udziału w nieruchomości, jeśli spadkodawca był jej współwłaścicielem).

W skład spadku wchodzą nie tylko korzyści spadkowe (aktywa), ale również długi (pasywa) spadkodawcy, w tym z tytułu kredytu.

Informuję, iż istnieje możliwość uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia co do spadku w terminie, jeśli spadkobierca działał pod wpływem błędu lub groźby. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd. Niemniej przyjmuje się, iż powoływanie się wyłącznie na nieznajomość prawa nie uzasadnia skorzystania z ww. instytucji.

Bank w przypadku śmierci kredytobiorcy ma interes prawny w ustaleniu kręgu jego spadkobierców, co więcej bank ma legitymację do przeprowadzenia postępowania spadkowego po zmarłym celem uzyskania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Bank musi wyrazić zgodę na zmianę kredytobiorcy.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼