Darowizna nieruchomości ze spadku przez dłużnika

Zaspokojenie długu – skarga pauliańska

Prawidłowo ustaliła Pani, iż w opisanym stanie faktycznym zastosowanie będą mogły mieć przepisy dotyczące skargi pauliańskiej, regulowane w art. 527-534 Kodeksu cywilnego. Jak stanowi art. 527 Kodeksu cywilnego:

„Art. 527. § 1. Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

§ 2. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

§ 3. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

§ 4. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli”.

Zobacz też: Darowizna a długi

Darowizna nieruchomości ze spadku

Nie budzi wątpliwości fakt, iż w omawianej sytuacji doszło do dokonania czynności prawnej (czyli darowania praw do spadku, czy też zrzeczenia się ich), która skutkowała pokrzywdzeniem wierzycieli. Na skutek tej czynności dłużnik stał się bowiem niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Co więcej, istnieje prawne domniemanie, że obdarowana wiedziała o działaniu z pokrzywdzeniem wierzycieli, a nawet jeśliby to domniemanie obalić, to w związku z tym, że czynność prawna była nieodpłatna, (jak słusznie Pani zauważyła) znajduje zastosowanie art. 528 Kodeksu cywilnego.

Podstawową przesłanką zastosowania instytucji skargi pauliańskiej będzie jednak wiedza wierzyciela, iż dłużnik dokonał czynności prawnej z jego pokrzywdzeniem. Zatem, w sytuacji kiedy wierzyciel (lub komornik) wiedzy takiej nie uzyska istnieje szansa na upływ terminu przedawnienia wynoszący 5 lat od dokonania czynności prawnej, czyli zrzeczenia się praw do spadku, czy też darowania ich.

Uznanie darowizny za bezskuteczną

Jeśli jednak okazałoby się, że wierzyciel zdobędzie wiedzę o dokonaniu czynności prawnej z jego pokrzywdzeniem, może on żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego. Oznacza to, że po przeprowadzeniu postępowania pauliańskiego przed sądem, możliwa będzie egzekucja z części ułamkowej nieruchomości, którą odziedziczyłby dłużnik, gdyby nie dokonał darowizny na rzecz matki. Komornik dokona wówczas wpisu do księgi wieczystej nieruchomości, powiadomi pozostałych współwłaścicieli i będzie uprawniony do przeprowadzenia licytacji części nieruchomości. Do egzekucji z ułamkowej części nieruchomości stosuje się bowiem zgodnie z art. 1004 Kodeksu postępowania cywilnego odpowiednio przepisy o egzekucji z nieruchomości.

Jeśli chodzi zaś o wyjście dla dłużnika, który jest niewypłacalny i nie ma perspektyw na spłatę zadłużenia, możliwe jest przeprowadzenie tzw. upadłości konsumenckiej. Postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (czyli upadłość konsumencką) reguluje ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe.

Postępowanie to polega na umorzeniu zobowiązań osoby fizycznej, po przeprowadzeniu licytacji jej majątku (poza majątkiem nie podlegającym zajęciu) i częściowym zaspokojeniu wierzycieli. Główną przesłanką przeprowadzenia upadłości konsumenckiej jest znalezienie się osoby fizycznej w stanie niezawinionej niewypłacalności. Niezawiniona niewypłacalność to stan, w którym dłużnik z przyczyn niezależnych od niego (np. choroby, wypadku, czy też utraty pracy) nie jest w stanie wykonywać swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

O ile instytucja upadłości konsumenckiej przez dość długi czas była instytucją martwą, o tyle w ostatnich latach na skutek zmiany przepisów, jej przeprowadzenie stało się znacznie łatwiejsze i obecnie wiele spraw rozpatrywanych jest na korzyść niewypłacalnych dłużników.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼