Odwołanie darowizny darowanej dalej

Już na wstępie zaznaczam, że jeśli rodzice przekazali gospodarstwo w zamian za rentę, to nie ma mowy o darowiźnie. Według prawa takie przekazanie gospodarstwa nie jest darowizną. Należałoby się upewnić co do tej kwestii. Natomiast co do darowizny – Kodeks cywilny uwzględnia możliwość jej odwołania z bardzo ważnych powodów.

Odwołanie darowizny przez darczyńcę

Mianowicie darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności (art. 898 § 1 Kodeksu cywilnego). Darowizna może być odwołana z powodu niewdzięczności również przez spadkobierców darczyńcy, ale tylko w przypadku, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania, albo gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.

Przepis art. 900 Kodeksu cywilnego stanowi wyraźnie, że odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Przepis ten jednakże nie nakazuje zachowania formy aktu notarialnego. Taka interpretacja znalazła odzwierciedlenie w orzecznictwie (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 1948 r.; C III 2318/47 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1967 r.; III CZP 32/66; OSNCP 1968 r. Nr 12, poz. 199), jednakże zaznaczyć trzeba, że nie jest to pogląd jedyny. Wydaje się, że pogląd o braku wymogu formy aktu notarialnego dla odwołania darowizny daje się obronić na podstawie art. 900 Kodeksu cywilnego, tym bardziej, jeśli przyjmiemy, że samo odwołanie darowizny jest jedynie oświadczeniem o skutkach obligacyjnych, nie zaś rzeczowych, a więc nie przenosi powrotnie własności nieruchomości na darczyńcę (o czym niżej). W odniesieniu do oświadczenia o odwołaniu darowizny nieruchomości nie znajduje zastosowania art. 158 Kodeksu cywilnego (wymaganie formy aktu notarialnego), gdyż nie jest to umowa zobowiązująca do przeniesienia ani przenosząca własność nieruchomości.

Zobacz też: Co zrobić gdy adwokat nie wywiązuje się z umowy

Zwrot przedmiotu darowizny po jej odwołaniu

W przypadku odwołania darowizny, obdarowany jest zobowiązany do zwrotu przedmiotu darowizny, z zachowaniem przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i n. Kodeksu cywilnego). Powstaje jednakże podstawowe pytanie, czy w przypadku odwołania darowizny, której przedmiotem była nieruchomość, samo oświadczenie o odwołaniu powoduje powrotne przejście własności na darczyńcę. Odpowiedź pozytywna wydawałaby się zgodna z zasadą, iż każda umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości i umowa o przeniesieniu własności przenosi własność, chyba że z ustawy lub z postanowienia umownego stron wynika coś innego. Wydaje się jednak, że bardziej właściwe jest inne rozwiązanie. Oświadczenie odwołujące darowiznę winno być skierowane do obdarowanego i z chwilą dojścia do niego w taki sposób, że mógł się zapoznać z jego treścią (art. 61 § 1 Kodeksu cywilnego) wywołuje jedynie skutek obligacyjny.

Po pierwsze, obdarowany nie dopuścił się niewdzięczności – przynajmniej z opisu to nie wynika – więc nie jest spełniona główna przesłanka uzasadniająca odwołanie darowizny.

Przeczytaj też: Rozwiązanie umowy darowizny

Umowa o przekazanie gospodarstwa

Po drugie, umowa, o której mowa w zapytaniu, w ogóle nie jest umową darowizny. Zatem nie może zostać odwołana, bo to nie darowizna. Jest o tym mowa w wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 lipca 2006 r. b VI ACa 99/2006 LexPolonica nr 413540:

„Umowa o przekazanie gospodarstwa rolnego następcy w zamian za świadczenie z ubezpieczenia społecznego wobec zawarcia w niej elementów z różnych dziedzin prawa ma niejednorodny charakter, jednakże ze względu na zakres regulacji oraz cel, jakiemu ma służyć, nie może być ona z punktu widzenia zachowku traktowana tak, jak umowa darowizny.”

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.