Planowany zabieg przeprowadzono inną metodą, czy należy się odszkodowanie?

Dla wykazania przyjęcia odpowiedzialności za szkodę niezbędne jest wykazanie zawinienia po stronie sprawcy, wystąpienia szkody po stronie poszkodowanego oraz istnienia pomiędzy tymi zdarzeniami związku przyczynowego.

Błąd medyczny nigdy nie pociąga za sobą odpowiedzialności cywilnej sam przez się. Zasadą jest, że obowiązek naprawienia szkody może powstać dopiero wówczas, gdy błąd ten jest zawiniony przez lekarza i jednocześnie spełnione zostaną pozostałe przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej przewidziane w Kodeksie cywilnym (K.c.). Rozwiązanie to pozostaje w zgodzie z podstawową regułą obowiązującą w płaszczyźnie kompensacji szkód medycznych, w myśl której wykazanie winy jest niezbędne zarówno dla zaistnienia odpowiedzialności lekarza za własny czyn wyrządzający szkodę (w sytuacji, gdy wina stanowi podstawę odpowiedzialności), jak i odpowiedzialności szpitala za działania lekarza (jeśli wina stanowi przesłankę odpowiedzialności za czyn cudzy).

Wina z art. 415 K.c. obejmuje dwa elementy: obiektywny (bezprawność działania) i subiektywny (podmiotową zarzucalność czynu). Błąd medyczny, według poglądów ustalonych w doktrynie i orzecznictwie, wypełnia element obiektywny – stanowi jeden z przejawów bezprawności jako postępowanie (działanie lub zaniechanie) sprzeczne z aktualnie obowiązującymi zasadami wiedzy i nauki medycznej. Jest więc kategorią niezależną od osoby konkretnego lekarza (jego indywidualnych cech i umiejętności) oraz od okoliczności, w których podejmował on czynności z zakresu diagnozy i terapii – czynność medyczna (diagnoza, zabieg) albo odpowiada stanowi wiedzy, albo nie. Za szczególny obiektywny element winy lekarza uznaje się błąd w sztuce medycznej, który doktryna dzieli na błąd diagnostyczny (w rozpoznaniu) oraz terapeutyczny (w zastosowanym leczeniu).

W tej sprawie mamy do czynienia z obydwoma błędami: błędem polegającym na zastosowaniu niewłaściwej metody leczenia lub – pomimo właściwego wyboru metody – niewłaściwym jej przeprowadzeniu ze względu na awarię sprzętu.

Za bezprawne uznaje się zachowanie sprzeczne z przepisami prawa oraz naruszające zasady współżycia społecznego, natomiast na gruncie oceny odpowiedzialności lekarza za bezprawne uważa się również naruszenie zasad Kodeksu etyki lekarskiej, do którego zresztą odwołuje się art. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. 2008 r., Nr 136, poz. 857 ze zm.). Również Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z dnia 07.10.1996 r. (U 1/92, OTK 1992/2/38) uznał, że Kodeks etyki lekarskiej w procesie stosowania prawa i orzekania o odpowiedzialności cywilnej powinien być stosowany, a także wyznacza pewien schemat zachowań, na podstawie których tworzony jest wzorzec dobrego lekarza, co stanowi również miernik należytej staranności.

Stwierdzenie, że doszło do naruszenia reguł fachowego postępowania, umożliwia dokonanie oceny, czy błąd medyczny jest jednocześnie przez lekarza zawiniony subiektywnie, tzn. czy stanowi następstwo niedołożenia należytej staranności (tj. niedbalstwa) w działaniu. Należyta staranność to, zgodnie z art. 355 K.c., staranność ogólnie wymagana w stosunkach danego rodzaju. Od lekarza wymaga się jednak staranności podwyższonej, dalej idącej niż przeciętna z uwagi na profesjonalny charakter jego działań i ich przedmiot – zdrowie i życie ludzkie. Trudno jednak uznać, iż w Pani sprawie błąd miał charakter zawinionego. Awaria sprzętu medycznego jest możliwa i trudno przypisać lekarzowi prowadzącemu winę w działaniu. Nadto konieczne jest jeszcze wykazanie zaistnienia pozostałych przesłanek odpowiedzialności cywilnej: zdarzenia, szkody (krzywdy) i związku przyczynowego.

Trudno ustalić związek przyczynowy między działaniem lekarza a szkodą. Bez wątpienia szkoda powstała, ale nie została zawiniona przez lekarza. Doszło do awarii sprzętu medycznego, co spowodowało zmianę procedury operacyjnej, a co za tym idzie – wywołało rozstrój Pani zdrowia. W mojej ocenie nie zachodzi jednak przesłanka winy, co wyklucza możliwość dochodzenia roszczenia odszkodowawczego.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼