Ugoda administracyjna a wywłaszczenie

Kiedy możliwe jest zawarcie ugody?

Standardową metodą rozwiązywania spraw w administracji jest wydawanie decyzji. Niemniej, zgodnie z art. 114 Kodeksu postępowania administracyjnego, w trakcie postępowania strony mają możliwość zawarcia ugody. To dozwolone, gdy natura sprawy na to zezwala i nie stoją temu na przeszkodzie żadne przepisy szczególne. Ugoda ta, po zatwierdzeniu przez organ, niesie za sobą skutki podobne do decyzji administracyjnej. Przed zatwierdzeniem ugody organ musi ocenić jej zgodność z prawem oraz zbadać aktualny stan prawny.

Ugodę można zawrzeć w trakcie postępowania pierwszej instancji lub odwoławczego do momentu wydania decyzji przez organ. Dopuszczalne jest zawarcie ugody także przed mediatorem.

Jak przebiega proces zawierania ugody?

Jeśli istnieją przesłanki do zawarcia ugody administracyjnej, organ odracza wydanie decyzji, wyznaczając stronom termin na jej zawarcie i informując o trybie oraz konsekwencjach prawnych. Gdy jedna ze stron zrezygnuje z ugody lub termin nie zostanie dotrzymany, organ rozstrzyga sprawę decyzją.

Ugoda może być sformułowana zarówno elektronicznie, jak i w formie pisemnej. W tym drugim przypadku, upoważniony pracownik organu sporządza dokument na podstawie oświadczeń stron. Po odczytaniu ugody i zebraniu podpisów dokument dołączany jest do akt sprawy.

Zatwierdzenie ugody następuje przez postanowienie, na które służy zażalenie. Postanowienie powinno być wydane w ciągu 7 dni od dnia zawarcia ugody. W przypadku ugody zawartej w toku postępowania odwoławczego, decyzja organu pierwszej instancji traci moc, gdy postanowienie zatwierdzające ugodę staje się ostateczne. Wówczas ugoda staje się wykonalna.

Ugoda niezatwierdzona przez organ jest nieważna. Organ ma obowiązek odrzucić ugodę naruszającą prawo, nieuwzględniającą opinii organu współdziałającego lub szkodzącą interesowi społecznemu bądź stronom.

Jakie elementy musi zawierać ugoda?

Zgodnie z przepisami, ugoda powinna obejmować takie elementy jak:

• nazwę organu administracyjnego, przed którym zawarto ugodę, oraz dane stron,

• datę sporządzenia dokumentu,

• przedmiot i zakres ugody,

• podpisy stron oraz podpis upoważnionego pracownika organu z pełnymi danymi.

Ugoda administracyjna a wywłaszczenie

Możliwość zawarcia ugody administracyjnej zależy od spornego charakteru danej sprawy i obecności stron. W praktyce wiele spraw administracyjnych nie kwalifikuje się do tego rozwiązania, ponieważ dotyczą one jednej strony. Niektóre sporne sprawy są wyłączone z możliwości zawarcia ugody na mocy odpowiednich ustaw, jak w przypadku postępowania wywłaszczeniowego opisanego w Ustawie o gospodarce nieruchomościami.

Możliwość zawarcia ugody administracyjnej pojawia się jednak jeśli po decyzji o wywłaszczeniu wydawana jest osobna decyzja o wysokości odszkodowania. W takich sytuacjach ugoda dotyczy bowiem nie samego wywłaszczenia, lecz kwestii odszkodowania.

Ministerstwo Infrastruktury i Budownictw wskazało na możliwość polubownego rozstrzygania spraw związanych z inwestycjami drogowymi i wywłaszczeniami na mocy Ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Ugoda administracyjna bywa zawierana (rzadko), gdy postępowaniu o odszkodowanie grozi długie trwanie lub wywłaszczenie dotyczy wrażliwych kwestii, jak np. pozbawienie praw do domu zamieszkanego przez dzieci.