Jak odzyskać dostęp do wspólnego samochodu?

Wspólny samochód

Na samym początku należy zaznaczyć, że zarówno prowadzona przez Panią działalność gospodarcza (w znaczeniu przedmiotowym – w postaci jej majątku), np. kasy fiskalnej oraz oferowanego przez Panią asortymentu do sprzedaży oraz samochodu osobowego zakupionego w trakcie trwania Państwa małżeństwa ze wspólnych środków, wchodzą do Państwa majątku osobistego.

Zgodnie bowiem z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.):

„§ 1. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

§ 2. Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.”

Natomiast według art. 33 K.r.o. – „do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.”

Niezależnie więc od tego, na kogo został pojazd zarejestrowany, jeżeli zakup został dokonany ze środków wspólnych w trakcie trwania wspólności majątkowej, to ten samochód jest wspólny i Pani ma równe prawo do jego posiadania i korzystania z niego jak Pani mąż.

Potwierdza to art. 34 zn. 1 K.r.o. – „każdy z małżonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka”.

Powyższy przepis wprowadza wyraźne uregulowanie dotyczące możliwości współposiadania przez każde z małżonków rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego, a także korzystania z nich w takim zakresie, jaki da się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez współmałżonka.

Zobacz też: Przerejestrowanie samochodu na żonę

Współposiadanie samoistne

W odniesieniu do współposiadania samoistnego Sąd Najwyższy wyjaśnił, że posiadanie samoistne rzeczy przez małżonków, odmiennie niż w przypadku współposiadania przez osoby niepołączone wspólnością łączną, musi być interpretowane jako realizowanie przez każdego z nich całości praw (tak postanowienie SN z 11 sierpnia 2011 r., I CSK 647/2010, Lexis.pl nr 3873667).

Uregulowanie zostało wyraźnie odniesione tylko do rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego, zresztą w odniesieniu do innych przedmiotów majątkowych trudno byłoby mówić o współposiadaniu.

Powyższy przepis stanowi powtórzenie normy zawartej w art. 206 Kodeksu cywilnego, odnoszącej się do uprawnień każdego współwłaściciela w części ułamkowej do rzeczy wspólnej. Możliwość korzystania i współposiadania przez każdego z małżonków z rzeczy objętej wspólnością nigdy nie budziła wątpliwości, podobnie jak możliwość wystąpienia z roszczeniem o dopuszczenie do współposiadania, gdy jedno z małżonków zostało go pozbawione.

Przeczytaj też: Współwłaściciel nie chce oddać samochodu

Dopuszczenie do posiadania wspólnego samochodu

Artykuł 34 zn. 1 K.r.o. stanowi obecnie podstawę prawną wskazanego roszczenia o dopuszczenie do współposiadania.

Do analogicznego bądź odpowiedniego stosowania wskazanego przepisu odwoływał się Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach zapadłych w stanie prawnym obowiązującym do 19 stycznia 2005 r.

W wyroku z 7 maja 1965 r. (II CR 174/65, LexisNexis nr 296335, OSNCP 1966, nr 4, poz. 56, krytyczna glosa A. Kunickiego, OSPiKA 1966, nr 7-8, poz. 169, s. 344) Sąd Najwyższy przyjął, że każde z małżonków może domagać się dopuszczenia go przez drugiego małżonka do współposiadania rzeczy należącej do majątku wspólnego przy odpowiednim stosowaniu zasad art. 206 K.c. oraz zasad wskazanych w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej SN z 28 września 1963 r., III CO 33/62, LexisNexis nr 355785 (OSNCP 1964, nr 2, poz. 22 – uchwała ta zachowała aktualność). Sąd Najwyższy podkreślił, że takie żądanie nie byłoby dopuszczalne wówczas, gdy wspólne posiadanie może być wykonywane, ze względu na charakter i przeznaczenie rzeczy objętej wspólnością, tylko przy zgodnym współdziałaniu obojga małżonków. Jako przykład takiego składnika majątku wspólnego wskazywano m.in. gospodarstwo rolne.

Wątpliwości dotyczące dopuszczalności zgłoszenia żądania dopuszczenia do współposiadania rzeczy nasuwało uregulowanie zawarte w art. 346 K.c., zgodnie z którym roszczenie o ochronę posiadania nie przysługuje między współposiadaczami tej samej rzeczy, jeśli nie da się ustalić zakresu współposiadania. Wątpliwości te rozstrzygnęła powołana uchwała pełnego składu Izby Cywilnej z 28 września 1963 r., a także kolejne wypowiedzi Sądu Najwyższego.

W uchwale SN z 18 czerwca 1966 r. (III CZP 49/66, LexisNexis nr 296527, OSNCP 1967, nr 1, poz. 6) wskazano, że art. 346 K.c. nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu roszczenia o ochronę współposiadania sieni. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy dokonał wykładni pojęcia „zakres współposiadania”, odwołując się do założeń i celu art. 346 K.c.

Wskazał, że zakresu wspólnego posiadania nie da się ustalić jedynie wówczas, gdy do jego wykonywania niezbędne jest współdziałanie posiadaczy (np. przy gospodarstwie rolnym). W takich wypadkach zakres posiadania jest całkowicie niesprecyzowany, a realizacja orzeczenia o dopuszczeniu do współposiadania byłaby zależna wyłącznie od dobrej woli wszystkich zainteresowanych. Dający się ustalić zakres współposiadania występuje wówczas, gdy przed jego naruszeniem każdy ze współposiadaczy wykonywał je co do innej części rzeczy (dokonali oni podziału quoad usum), a także wtedy, gdy każdy ze współposiadaczy korzysta z całej rzeczy, ale niezależnie od innych.

Zobacz również: Współwłasność samochodu w małżeństwie

Odzyskanie dostępu do samochodu

Sąd Najwyższy dopuszcza możliwość skorzystania z ochrony posesoryjnej przez małżonka wyzutego ze współposiadania rzeczy należącej do majątku wspólnego, np. mieszkania położonego w domu objętym wspólnością (zob. uchwała z 27 października 1969 r., III CZP 49/69, LexisNexis nr 296541, OSNCP 1970, nr 6, poz. 103, z aprobującymi glosami J. St. Piątowskiego, OSPiKA 1970, nr 11, poz. 221, s. 474, oraz L. Steckiego, OSPiKA 1971, nr 4, poz. 81, s. 177) czy wspólnego mieszkania stanowiącego przedmiot najmu (także mieszkania funkcyjnego – zob. uchw. z 26 maja 1977 r., III CZP 33/77, LexisNexis nr 312876, OSNCP 1978, nr 1, poz. 3).

Uwzględnienie żądania dopuszczenia do współposiadania rzeczy wspólnej może nastąpić w ten sposób, że sąd dokona podziału do używania (tak wyrok SN z 8 lutego 2002 r., II CKN 661/2000, Lexis.pl nr 381432). Podział taki jest dopuszczalny nie tylko w ramach ochrony petytoryjnej (art. 222 K.c. w zw. z art. 206 K.c.), ale także, przy uwzględnieniu tych samych zasad, w ramach ochrony posesoryjnej. Podział quoad usum jest dopuszczalny nie tylko w wyroku rozwodowym, ale także w ramach postępowania o podział majątku wspólnego (tak powołana uchwała SN z 26 maja 1977 r., III CZP 33/77, LexisNexis nr 312876).

Następnie według art. 36 K.r.o.:

„§ 1. Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny.

§ 2. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku.

§ 3. Przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej małżonek ten zarządza samodzielnie. W razie przemijającej przeszkody drugi małżonek może dokonywać niezbędnych bieżących czynności.”

Niewątpliwie można uznać, że samochód dostawczy jest dla Pani konieczny dla prowadzenia działalności zarobkowej, co tym bardziej uzasadnia Pani roszczenia.

Potwierdził to Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 6 maja 2015 r., który w sprawie o dopuszczenie do współposiadania rzeczy wspólnej:

„1. nakazał pozwanemu dopuszczenie powódki do współposiadania samochodu osobowego poprzez udostępnienie powódce tego pojazdu do wyłącznego korzystania przez pierwsze dwa tygodnie każdego miesiąca to jest od 1 (pierwszego) do 14 (czternastego) dnia każdego miesiąca, w tym wydanie powódce w dniu 1 (pierwszego) każdego miesiąca kompletu kluczyków do pojazdu i dokumentów pojazdu, przy czym wydanie pojazdu, kluczyków i dokumentów następować ma na parkingu przed budynkiem położonym w G. przy ul. (...).”

Sąd wskazał w uzasadnieniu, że w zakresie ochrony petytoryjnej przepis art. 34 zn. 1 K.r.o. jest odpowiednikiem przepisu art. 206 K.c. dotyczącego współwłasności w częściach ułamkowych. Zgodnie bowiem z art. 206 K.c., każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Tymczasem nie ma wątpliwości i znalazło to potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, iż w ramach przepisu art. 206 K.c. współwłaścicielowi przysługuje ochrona jego uprawnień przewidziana w art. 222 K.c. dla właściciela. Jeżeli więc jeden ze współwłaścicieli narusza wynikające ze stosunku współwłasności uprawnienia drugiego właściciela do korzystania z rzeczy wspólnej, to współwłaścicielowi, którego prawo zostało dotknięte, przysługuje – w zależności od rodzaju naruszenia – roszczenie o dopuszczenie do współposiadania lub o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2003 roku, IV CKN 325/2001, LEX 141408, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1978 r., III CRN 172/78, OSNCP 1979, nr 7-8, poz. 150, uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 1993 r., III CZP 36/93, OSNCP 1993, nr 12, poz. 213 czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2001 r., IV CZ 198/01 niepubl.).

Taka sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie. Powódka została bowiem pozbawiona możliwości korzystania z przedmiotowych pojazdów przez pozwanego, a pozwany nie wykazał, by strony umówiły się, iż jedynie on będzie korzystał z przedmiotowych pojazdów z wyłączeniem powódki. Powódce przysługuje więc uprawnienie do żądania dopuszczenia jej do współposiadania tych pojazdów w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozwanego.

W ocenie Sądu przedstawiony przez powódkę zakres współkorzystania przez nią z przedmiotowych pojazdów daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozwanego. Oczywistym jest bowiem, iż strony, pozostając obecnie w konflikcie, nie są w stanie korzystać z tych pojazdów łącznie, w tym samym czasie. Stąd zasadnym jest, by powódka korzystała z nich przez 2 tygodnie albo tydzień w każdym miesiącu, a pozwany w pozostałym czasie. By powódka miała możliwość korzystania z tych pojazdów niezbędne jest przy tym nie tylko wydanie jej samych pojazdów, ale również kluczyków do tych pojazdów oraz ich dokumentów, na czas, gdy będzie z nich korzystać. Do korzystania z pojazdu mechanicznego niezbędne jest bowiem nie tylko dysponowanie samym pojazdem ale też kluczami do niego i dokumentami uprawniającymi do poruszania się nimi po drogach publicznych. Stąd na podstawie art. 34 1 K.r.o. w zw. z art. 222 § 1 K.c. Sąd, w punktach 1 do 4 wyroku, nakazał pozwanemu dopuszczenie do współposiadania tychże pojazdów, szczegółowo określając terminy, w jakich ma dochodzić do wydania powódce tych pojazdów, kompletu kluczyków do nich oraz dokumentów oraz miejsce, w którym ma do tego dochodzić. Jest to przy tym parking położony przed wspólnym mieszkaniem stron, co z pewnością stanowić będzie najdogodniejsze dla nich miejsce.

Sąd nie podzielił przy tym twierdzeń pozwanego, iż żądanie powódki pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, wobec wielości spraw sądowych między stronami i konfliktu między nimi. Powódka, jako współwłaścicielka pojazdów, ma bowiem uprawnienie do korzystania z nich, wynikające z treści art. 222 § 1 K.c. i art. 34 zn. 1 K.r.o., a pozbawienie jej tego uprawnienia, wobec uznania jej roszczenia za niezgodne z zasadami współżycia społecznego, mogłoby nastąpić jedynie w wyjątkowych sytuacjach, które w przedmiotowej sprawie nie występują (por. http://orzeczenia.gliwice.sr.gov.pl/content/$N/151515050000503_I_C_001657_2014_Uz_2015-05-29_001).

Otwarcie wspólnego samochodu

Wydaje się więc, że służy Pani roszczenie wobec męża o dopuszczenie do współkorzystania z pojazdu, a nawet próba wykazania, że pojazd służy Pani do prowadzonej działalności (to będzie trudniejsze).

Zanim jednak to nastąpi, sugerowałbym odnaleźć dowód zakupu pojazdu (umowę sprzedaży) i zawiadomić policję, że Pani szwagier nielegalnie przywłaszczył sobie rzeczy należące do Pani w postaci kluczy i dokumentów (musi mieć Pani dowody, że to on). Może interwencja policji spowoduje, że zostaną Pani wydane klucze.

Jeżeli nie chce Pani robić powyższych czynności, a konieczna jest dla Pani kasa fiskalna i towar, może Pani zamówić usługę otwierania pojazdu, z powodu zabrania przez Pani męża kluczyków i dokumentów. Ślusarz bez problemu otworzy samochód, a Pani jako współwłaściciel ma prawo do jego otwarcia, zważywszy, że znajduje się na Pani posesji.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.