Zniesienie współwłasności po śmierci współwłaściciela nieruchomości

Pani Zuzanna i jej siostra były współwłaścicielkami działki i nieruchomości. Dokonały podziału. Pani Zuzanna posiada zaświadczenie starosty o wyodrębnieniu samodzielnego lokalu. Ma też geodezyjny podział działki zatwierdzony przez wójta. Pani Zuzanna zabiegała o notarialne zniesienie współwłasności, do którego jednak nie doszło, bo jej siostra zmarła pół roku temu. W swym testamencie przekazała swoją część mężowi (nie miała dzieci). Notariusz szwagra czyni kroki w celu uprawomocnienia testamentu siostry. Pani Zuzanna zapytała nas, jaka jest jej sytuacja prawna wobec zmiany współwłaściciela. Chciała wiedzieć, czy powinna się zgadzać na czynności notarialne, które wszczął szwagier. Podkreśliła, że to on cały czas hamował zniesienie współwłasności, na które obie z siostrą się zgadzały. Zapytała nas, dlaczego notariusz wymaga od niej i jej brata obecności, a także jak powinna postąpić w tej sytuacji.

Prawa do spadku po śmierci siostry

Mąż siostry, jako jej spadkobierca, musi uzyskać potwierdzenie swego prawa do spadku. Może to zrobić w drodze sądowego stwierdzenia nabycia spadku lub notarialnego poświadczenia dziedziczenia. Jak rozumiem, wybrał notariusza.

Niezależnie od tego, czy w sądzie, czy u notariusza, muszą być wskazani i obecni wszyscy potencjalni spadkobiercy ustawowi. Według Kodeksu cywilnego (K.c.):

„Art. 931. § 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

§ 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Art. 932. § 1. W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice.

§ 2. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.

§ 3. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.

§ 4. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

§ 5. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.

§ 6. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku”.

Jak z tego wynika – z powodu braku dzieci – spadkobiercami ustawowymi są małżonek, rodzice siostry, a jeśli rodzice nie żyją, to jej rodzeństwo (pani Zuzanna i jej brat). Pani Zuzanna i jej brat są potencjalnymi spadkobiercami ustawowymi.

Zobacz też: Podział geodezyjny zniesienie współwłasności

Akt poświadczenia dziedziczenia u notariusza

Notariusz może sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia, kiedy wszystkie osoby brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi stawią się jednocześnie przed notariuszem i zgodnie zażądają poświadczenia dziedziczenia (nie może więc istnieć między nimi jakikolwiek spór), a nadto złożą wymagane prawem dokumenty i oświadczenia. I dlatego notariusz wymaga od pani Zuzanny i jej brata obecności.

Współwłasność nieruchomości a śmierć współwłaściciela. Obecnie u notariusza nastąpi tylko potwierdzenie tego, że spadek po siostrze pani Zuzanny nabył jej mąż na podstawie testamentu w całości. Nie wpływa to w żaden sposób na stan posiadania pani Zuzanny (współwłasność działki z osobą nieżyjącą) oraz dotychczas dokonane i pozatwierdzane działania. Nadal pani Zuzanna jest współwłaścicielem w takim zakresie jak dotychczas. Tyle tylko, że drugim współwłaścicielem zamiast siostry będzie teraz szwagier.

Niestety sam podział geodezyjny oraz potencjalne wyodrębnienie dwóch samodzielnych lokali to za mało. Starosta tylko potwierdził, że to, co powstało, ma cechy samodzielnego lokalu mieszkalnego.

Zniesienie współwłasności i ustanowienie wyodrębnienia lokali

Dla zaistnienia dwóch nieruchomości (samodzielnych lokali) niezbędne byłoby notarialne ustanowienie tych samodzielnych lokali oraz ewentualne zniesienie współwłasności w taki sposób, jak miała to pani Zuzanna uzgodnione z siostrą lub ustalenie współwłasności tylko do części wspólnych nieruchomości.

Jeżeli szwagier nie będzie się zgadzał na umowne wyodrębnienie samodzielnych lokali mieszkalnych oraz ewentualne zniesienie współwłasności przez podział działki lub pozostawienie współwłasności do części wspólnych – pani Zuzannie nie pozostanie nic innego jak wystąpić do sądu z wnioskiem o zniesienie współwłasności poprzez wydzielenie dwóch samodzielnych lokali i podział, tak jak miała to pani Zuzanna ustalone z siostrą (aktualnie nieżyjącym współwłaścicielem nieruchomości).

Akty prawne i przepisy:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.