Zalanie mieszkania i wezwanie do zapłaty regresu przez ubezpieczyciela

Pan Damian dostał z PZU wezwanie do zapłaty 2400 zł regresu za zalanie kawałka sufitu w mieszkaniu sąsiada. Udał się do niego z prośbą o pokazanie protokołu poszkodowego, bo uważa, że kwota jest zawyżona. Sąsiad pana Damiana twierdzi, że oszacowania szkody przez PZU nie było, że zgłosił ją jedynie telefonicznie. W związku z tym pan Damian zapytał nas, na jakiej podstawie więc ma płacić taką kwotę i co powinien zrobić w tej sytuacji.

Odpowiedzialność za zalanie mieszkania sąsiada

Na wstępie wskażę, że zgodnie z art. 415 Kodeksu cywilnego (dalej: K.c.) „kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest to jej naprawienia”. Przyjmuje się w orzecznictwie, że właśnie ten przepis stosowany jest przy odpowiedzialności za zalanie mieszkania sąsiada mieszkającego na niższej kondygnacji. Odpowiedzialność ta kształtuje się więc na zasadzie winy, nie zaś ryzyka (którą to zasadę przewiduje art. 433 K.c.). „Przepis art. 433 K.c. nie ma zastosowania do odpowiedzialności za szkodę polegającą na zalaniu lokalu położonego niżej z lokalu znajdującego się na wyższej kondygnacji” (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2013 r., sygn. akt III CZP 63/12). Żeby zatem obciążyć pana Damiana odpowiedzialnością za zalanie mieszkania sąsiada, ubezpieczyciel winien wykazać panu Damianowi zawinione działanie, które do takiego zalania doprowadziło.

Zadośćuczynienie za szkody powstałe w wyniku działań sąsiada

Odpowiedzialność za szkodę ogranicza się do strat, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Przy czym sprawca odpowiada tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 K.c.). Na podstawie tego przepisu wykluczona zostanie zatem możliwość wyremontowania sobie przez sąsiada całego mieszkania, ponieważ sąsiad może naprawiać tylko tę szkodę, którą pan Damian wyrządził i tylko w ten sposób, by stosować niezbędne i ekonomicznie uzasadnione środki do tej naprawy. W tym zakresie obowiązuje zasada pełnego odszkodowania – zatem wszystkie środki konieczne do naprawienia szkody winny być zwrócone. Tu przywołać można orzecznictwo wydane na podstawie naprawy innego rodzaju szkód, ale tutaj także aktualne: „Odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku” (tak uchwała SN z dnia 13 czerwca 2003 r., sygn. akt  III CZP 32/03).

W jakiej formie powinno nastąpić naprawienie szkody?

Tu nadmienię jeszcze, że zgodnie z art. 363 K.c.:

„§ 1. Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

§ 2. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili”.

Czy sprawca szkody może uchylić się od zapłaty zawyżonej części odszkodowania?

Jeśli wypłata z ubezpieczenia została zawyżona w stosunku do rzeczywistej szkody sąsiada, pan Damian jako sprawca może uchylić się od zapłaty zawyżonej części odszkodowania. Pan Damian odpowiada tylko za rzeczywistą szkodę, którą poniósł sąsiad. W tym wypadku, w razie wątpliwości, druga strona powinna udowodnić zasadność wyliczenia szkody. W ewentualnym postępowaniu z regresu ubezpieczyciel musiałby udowodnić roszczenie co do zasady – tj. zawinienie pana Damiana w zalaniu (o ile pan Damian by podważał swoją winę) oraz co do wysokości (wskazać, skąd wzięło się wyliczenie i dowieść, że rzeczywiście taki zakres szkody miał miejsce).

Odnosząc się już bezpośrednio do zapytania pana Damiana – wychodząc naprzeciw klientom, coraz więcej ubezpieczycieli wprowadza tzw. uproszczony system likwidacji szkody (taki system może dotyczyć szkód w wysokości 3–5 tys. zł). W takim wypadku szkodę zgłasza się telefonicznie. Poszkodowany opisuje rodzaj i rozmiar szkody, wypełnia odpowiednie formularze i przesyła je ubezpieczycielowi. Nie dochodzi do wizyty likwidatora (oględzin), który by sprawdzał fakt powstania zalania i rozmiar szkody. Ubezpieczyciel nie sporządza zatem „protokołu poszkodowego”. Jedynie opierając się na opisach, najczęściej też fotografiach przesłanych przez poszkodowanego, wycenia szkodę.

W przypadku, gdy ubezpieczyciel wezwał pana Damiana do zapłaty regresu, pan Damian może pismem zwrócić się do niego o wykazanie zakresu szkody i ewentualnie w dalszym postępowaniu ten zakres podważać. W postępowaniu sądowym to na powodzie (ubezpieczycielu) spoczywał będzie ciężar udowodnienia roszczenia, w tym tego, że do zalania doszło, i wysokości szkody.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2013 r., sygn. akt III CZP 63/12
3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 r., sygn. akt  III CZP 32/03

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.