Zwrot wydatków na remont mieszkania rodziców

W pierwszej kolejności wskażę, że nie ma uniwersalnego, abstrakcyjnego modelu roszczenia o zwrot nakładów – takie bowiem będzie Pani przysługiwało, jako że poczyniła Pani wydatki na remont mieszkania, które jest mieszkaniem cudzym (por. np. SN w uchwale z dn. 30.09.2005 r., sygn. akt III CZP 50/05), każdą sprawę należy rozpatrywać indywidualnie.

Dokonywanie nakładów na remont mieszkania rodziców

W pierwszej kolejności należy zbadać, na gruncie jakiego stosunku prawnego dokonywano nakładów. U Państwa, jak wydaje się z pytania, była to umowa użyczenia, w której świetle Pani mama pozwoliła Państwu zamieszkać w swojej nieruchomości nieodpłatnie.

Dalej należy zbadać, czy łączyła Panie umowa o tym, jak włożone nakłady zostaną rozliczone. Z Pani pytania wynika, że takiej umowy nie było – nakłady czyniła Pani jedynie w przekonaniu, że nieruchomość przypadnie Pani córce, co zapewne Pani matka obiecywała przed remontem, a w jego trakcie poczyniła w tym kierunku działania, sporządzając testament. Niemniej jednak nie umówiły się Panie na jakiekolwiek rozliczenie nakładów po ich zrealizowaniu.

Własny interes w remoncie mieszkania

Nakłady czyniła Pani za wiedzą i zgodą matki, a nawet przez nią namawiana do ich dokonywania. Wreszcie istotne pozostaje ustalenie, czy czyniąc nakłady, robiła to Pani dla siebie, we własnym interesie jako użyczający (choćby nawet w przekonaniu, że pozwana zapewni Pani córce własność mieszkania), czy też „łożąc” niejako na interes matki.

Jeśli to pierwsze, będziemy stosować do rozliczeń art. 226 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 230 (por. uchwała SN z 20.08.1973 r., sygn. akt III CZP 17/73, wyrok SN z 8.03.1974 r., sygn. akt III CRN 353/73, postanowienie SN z 5.03.2009 r., sygn. akt III CZP6/09). W takim wypadku rozliczone zostaną nakłady konieczne (służące utrzymaniu rzeczy w stanie zdatnym do normalnego korzystania i nakłady użyteczne (poczynione w celu ulepszenia rzeczy), nie zaś nakłady zbytkowne, które służą jedynie zaspokojeniu potrzeb estetycznych. Zwrotu takich nakładów (koniecznych i użytecznych) będzie Pani mogła żądać. Warto tu podkreślić, że roszczenie o zwrot nakładów przedawnia się w terminie jednego roku od dnia zwrotu rzeczy (art. 229 § 1).

Wydatki bez własnej korzyści

Jeśli remontu nie robiła Pani „dla siebie” (to będzie dość trudne do przeprowadzenie ustalenie faktyczne, które będzie musiał poczynić sąd, jednak tak na pewno było, jeśli Pani w tym mieszkaniu nie zamieszkuje), może Pani dochodzić roszczeń opierając się na przepisach o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia (zgodnie z art. 713 dotyczącym umowy użyczenia: biorący do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Jeżeli poczynił inne wydatki lub nakłady na rzecz, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.) Zgodnie natomiast z tymi przepisami można kto bez zlecenia prowadzi cudzą sprawę, powinien działać z korzyścią osoby, której sprawę prowadzi, i zgodnie z jej prawdopodobną wolą, a przy prowadzeniu sprawy obowiązany jest zachowywać należytą staranność). Z tego przepisu wnioskuje się, że nakłady na rzeczy dokonywane mają być nie dla siebie, ale dla użyczającego, dla jego korzyści – tylko bowiem wtedy można żądać zwrotu takich nakładów, w sprawie nie powinno istnieć żadne porozumienie co do zakresu czynionych nakładów, ich rozliczenia. W takim przypadku, zgodnie z art. 753 § 2 zd. 2, można żądać zwrotu nakładów przynoszących korzyść drugiej stronie, tj. takich, które zwiększają wartość rzeczy w chwili ich wydania właścicielowi.

Domaganie się zwrotu nakładów na remont

Nadmienię, że gdyby z jakiegoś powodu sąd uznał, że nie zachodzi żaden z powyżej opisanych przypadków, zwrotu nakładów można domagać się na podstawie przepisów dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia drugiej strony, bowiem Pani kosztem odniosła ona korzyść w swoim majątku bez żadnej podstawy prawnej. Takie roszczenia (podobnie jak powyżej opisane prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia) przedawniają się z upływem lat 10 (art. 118). W tym przypadku może Pani żądać zwrotu także tylko w określonym zakresie:

„Art. 408. § 1. Zobowiązany do wydania korzyści może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie znalazły pokrycia w użytku, który z nich osiągnął. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej wydania; może jednak zabrać te nakłady, przywracając stan poprzedni.

§ 2. Kto czyniąc nakłady wiedział, że korzyść mu się nie należy, ten może żądać zwrotu nakładów tylko o tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej wydania.

§ 3. Jeżeli żądający wydania korzyści jest zobowiązany do zwrotu nakładów, sąd może zamiast wydania korzyści w naturze nakazać zwrot jej wartości w pieniądzu z odliczeniem wartości nakładów, które żądający byłby obowiązany zwrócić ”.

Zatem gdyby zastosowano ten przepis, mogłaby Pani żądać zwrotu nakładów tylko takich, które zwiększyły wartość nieruchomości (podobnie jak przy zastosowaniu przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia).

Podsumowując, może Pani żądać zwrotu nakładów na rzecz – w zależności od zastosowanej podstawy tego zwrotu będzie Pani mogła żądać zwrotu albo tylko nakładów koniecznych i użytecznych, albo tylko takich, które zwiększają wartość rzeczy.

Tu warto jeszcze wskazać, że to na Pani będzie spoczywał ciężar dowodu w zakresie udowodnienia, iż to Pani ponosiła wydatki na remont oraz ewentualnych ustaleń i obietnic drugiej strony, a także wysokości tych wydatków albo wysokości zwiększenia wartości rzeczy (to w postępowaniu sądowym będzie można dowieść opinią biegłego) – proszę sprawdzić art. 6 Kodeksu cywilnego i art. 232 Kodeksu postępowania cywilnego.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼