Przepisanie domu lub mieszkania na jedno z dzieci - czy pozostałym dzieciom coś się należy?
• Data: 2023-11-15 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Rodzice przepisujący majątek, np. dom, mieszkanie, na jedno z dzieci, pozostawiając pozostałe bez wiedzy o tej decyzji, mogą wywołać rodzinne kontrowersje i pytania o prawa spadkowe. Jeśli jedno z dzieci zostaje beneficjentem całego majątku rodziców, rodzeństwo często zastanawia się, czy i w jaki sposób może dochodzić swoich praw. Artykuł ten przybliża kwestie prawne związane z przepisaniem nieruchomości i wyjaśnia, kiedy dzieci mają prawo do tzw. zachowku, oraz jakie są metody weryfikacji legalności i warunków takiego przepisania. Jako przykład posłuży nam sprawa, z jaką zwróciła się do nas w swoim i sióstr imieniu pani Iwona.
Pani Iwona napisała, że jest jedną z trzech córek swoich żyjących rodziców i mają jeszcze brata. Przypadkowo się dowiedziała, że rodzice właśnie na niego potajemnie przepisali dom. On jej o tym powiedział, a ona skontaktowała się z matką, aby tę informację potwierdzić. Tu wersje się przestały pokrywać, bo brat twierdził, że zapisali mu cały dom, a matka powiedziała, że tylko parter, bo trzeba wyremontować dach, a oni nie mają na to pieniędzy. Pani Iwona pytała więc, jak może się dowiedzieć, co otrzymał brat. Czy ona i siostry mają prawo ubiegać się o jakąś spłatę od rodziców. Było jej przykro, że rodzice tak się z nią i siostrami obeszli, bo to one pomagały w gospodarstwie rolnym, a brat, jako najmłodszy, nie. Chciała też wiedzieć, czy po śmierci rodziców będzie należał się jej i siostrom zachowek.
Przepisanie majątku na jedno z dzieci bez wiedzy pozostałych
Zacząć należy od wyjaśnienia, że rodzice pani Iwony nie musieli o niczym swych córek informować. Nieruchomość należy do rodziców i mieli prawo rozporządzić nią, jak chcieli. To ich ustawowe prawo. Pani Iwona i jej siostry mogą czuć się pominięte, skrzywdzone, ale prawa rodzice nie naruszyli.
Zobacz też: Jak przepisać działkę na syna
Kiedy dzieci mają prawo do zachowku?
Za życia rodziców pani Iwona i jej siostry nie mają zasadniczo prawa do jakiejkolwiek spłaty. Natomiast czy w przyszłości, po śmierci rodziców będzie im przysługiwał zachowek, zależy od tego, w jakiej formie rodzice przekazali bratu nieruchomość. Jeśli była to darowizna – to panie będą miały prawo do zachowku. Jeśli jednak była to odpłatna umowa, np. umowa dożywocia, sprzedaży – nie będą miały prawa do zachowku.
Zgodnie z treścią wyroku z dnia 30 stycznia 2008 r., sygn. akt III CSK 255/07, „jeżeli spadkodawca dokonał darowizny wyczerpującej cały spadek, uprawniony do zachowku może dochodzić od obdarowanego roszczenia o zachowek w granicach określonych w art. 1000 k.c.”
Przeczytaj też: Przepisanie mieszkania na wnuka niepełnoletniego
Jak obliczyć zachowek?
Zgodnie z treścią art. 991 § 1 i 993 Kodeksu cywilnego (K.c.) – przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.
Jako zdefiniowaną umowę darowizny sąd przytoczył przepis art. 888 § 1 K.c., ale zaznaczył, że rodzaj umowy należy oceniać nie na podstawie jej tytułu nadanego przez strony, ale na podstawie zgodnego zamiaru stron i celu umowy w tym zakresie (art. 65 K.c.).
W najnowszym orzecznictwie na gruncie art. 1039 § 1 pojawiło się stanowisko, zgodnie z którym za „darowiznę w rozumieniu art. 1039 § 1 K.c. należy rozumieć nie tylko taką umowę, która niezależnie od oznaczenia przyjętego przez strony, stanowiła umowę darowizny w rozumieniu art. 888 § 1 K.c., ale także wszelkiego rodzaju umowy, na podstawie których dochodzi do przysporzenia dokonanego po tytułem darmowym, nawet gdy źródła takiego przysporzenia nie można zakwalifikować jako umowy darowizny”. Przykładem są orzeczenia Sądu Najwyższego, a to: postanowienie SN z 23.09.2012 r., sygn. akt I CSK 217/12,
„Wprawdzie powyższe judykaty zostały wydane w związku z art. 1039 § 1 K.c., jednak treść tego przepisu oraz wydane orzeczenia pozwalają na zastosowanie analogicznej wykładni dla pojęcia »darowizna«, o którym mowa w art. 993 K.c.”
Zobacz również: Czy można przepisać swoją część mieszkania
Jak sprawdzić kto jest właścicielem nieruchomości?
Jak to sprawdzić? W wydziale ksiąg wieczystych w sądzie rejonowym – po nazwisku brata albo rodziców pani Iwona odnajdzie nr księgi wieczystej. Należy albo poprosić o wgląd, albo przejrzeć ją przez internet, albo udać się do wydziału rejestru gruntów w starostwie powiatowym, odnaleźć numer działki i numer KW. Znajduje się tam również informacja o dacie ewentualnego przeniesienia własności i o rodzaju umowy.
Przeczytaj również: Zrzeczenie się nieruchomości na rzecz rodziny
Przykłady
W artykule omówiliśmy zagadnienia prawne związane z przepisaniem majątku na jedno z dzieci. Aby lepiej zrozumieć te kwestie, przedstawiamy trzy przykłady z życia wzięte, które ilustrują różne aspekty i konsekwencje takich decyzji
Przykład 1: Pani Katarzyna odkryła, że rodzice przepisali dom na najmłodszą siostrę, nie informując o tym ani jej, ani pozostałego rodzeństwa. Chociaż decyzja była zgodna z prawem, wywołała konflikt rodzinny. Pani Katarzyna, czując się pominięta, uznała, że nie będzie się już angażować w opiekę rodziców. Zasięgnęła też porady u prawnika co do ewentualnego roszczenia o zachowek po śmierci rodziców.
Przykład 2: Pan Tomasz dowiedział się, że jego rodzice przekazali siostrze mieszkanie w formie darowizny z zastrzeżeniem, że będą mogli w nim mieszkać do końca życia. W tym przypadku, mimo że nieruchomość została przepisana, rodzice zabezpieczyli swoje prawa do mieszkania, a pan Tomasz uznał, że to dla nich dobre rozwiązanie. Pomyślał, że jeśli obdarowana siostra otoczy ich dobrą opieką, to on daruje sobie w przyszłości zachowek od niej.
Przykład 3: Rodzina państwa Nowaków zdecydowała się przepisać gospodarstwo rolne na najstarszego syna, który od lat pomagał w jego prowadzeniu. Pozostałe dzieci, mimo że początkowo zaskoczone, zrozumiały tę decyzję, widząc wkład brata w utrzymanie gospodarstwa. Poza tym żadne z nich nie miało już od dawna nic wspólnego z rolnictwem, pracowali w innych zawodach. W tym przypadku rodzice naradzili się ze swoimi dziećmi i obyło się bez spięć i niejasności, a rodzeństwo uznało wkład brata w zarządzanie majątkiem rodzinnym. Wiedzieli też, że dom rodzinny zawsze będzie stał przed nimi otworem.
Przypadki te pokazują, że przepisanie nieruchomości na jedno z dzieci może być zarówno źródłem konfliktów, jak i akceptowalnym rozwiązaniem w zależności od okoliczności. Ważne jest, aby rodzice i dzieci rozumiały swoje prawa i możliwe konsekwencje takich decyzji, zarówno pod kątem prawnym, jak i emocjonalnym. Transparentność i komunikacja w rodzinie często okazują się kluczowe w zarządzaniu tego typu sytuacjami.
Podsumowanie
Podsumowując, artykuł zgłębia skomplikowane kwestie prawne i emocjonalne związane z przekazywaniem nieruchomości w rodzinie. Przedstawia, jak różne okoliczności i rodzaje przekazania majątku wpływają na prawa pozostałych dzieci do zachowku, podkreślając znaczenie transparentności i komunikacji w rodzinie w unikaniu konfliktów i nieporozumień.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz porady prawnej dotyczącej kwestii spadkowych i przepisania nieruchomości? Skorzystaj z naszych usług online i otrzymaj profesjonalne wsparcie oraz pomoc w przygotowaniu niezbędnych dokumentów. Formularz kontaktowy znajdziesz pod tekstem.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.
Adam
Moi rodzice przepisali mieszkanie za życia na jedną z sióstr. Dowiedziałem się dopiero o tym po ich śmierci. Na pogrzebie zapytałem się o spadek i dowiedziałem się że przepisali swoje mieszkanie własnościowe za opiekę. W tym przypadku ani spadek, ani zachowek mi się nie zależał, ani żadna spłata. Ale w sumie nie mam do nikogo pretensji, mieszkam 14 lat w Anglii gdzie odwiedzałem rodziców raz na kilka lat. Siostra się nimi opiekowała więc uważam że to uczciwe.
Marzena
Około 20 lat temu moi rodzice przepisali bratu gospodarstwo rolne w zamian za emeryturę. Gospodarstwo ma ponad 20 hektarów, dom, budynki, sprzęt i zwierzęta. Ja dostałam tylko na mieszkanie, wtedy około 100 tys. Uważam to za niesprawiedliwe i krzywdzące bo brat teraz sprzedaje działki po kilkaset tys. gdzie za taką działkę można kupić moje mieszkanie. Czy należy mi się jakaś spłata za życia rodziców? Czy dopiero po śmierci rodziców będę mogła dochodzić zachowku od tej darowizny?
Aneta
Jak rodzice przepisali gospodarstwo rolne na brata w zamian za emeryturę, nic się Pani nie należy, ani za życia rodziców, ani po ich śmierci. Jedyna opcja to spróbować dogadać się z bratem aby darował Pani jakąś działkę, ale według prawa nic się Pani nie należy, ponadto otrzymała Pani spłatę w postaci pieniędzy na mieszkanie
Mirek
Przepisanie domu na jedno z dzieci z pominięciem pozostałych zawsze rodzi konflikty w rodzinie. Otrzymałem dom od rodziców w zamian na dożywocie i oczywiście rodzeństwo miało do mnie z tego powodu zarzuty, wytyki i bolączki. Tylko jeżeli chodziło o opiekę rodziców w podeszłym wieku, wszyscy umywali ręce i chcieli tylko spłaty z majątku rodziców. Wiem że nie mają do niczego prawa, także mogę spać spokojnie, a po wszyskim pogniewali się i na rodziców i zerwali kontakt. Jakby dostali pieniądze pewnie byliby super dziećmi, a tak udowodnili na czym im tylko zależy - KASA!
Aldona
Czyli jak dobrze rozumiem, jeżeli przepisali dom, mieszkanie, nieruchomość na jedno z dzieci, pozostałym należy się zachowek jeżeli darowizna była robiona bez dożywocia, opieki. Jak przepisano za dożywocie, zachowek się nie należy.
Andrzej
U mnie rodzice przepisali dom na jedno dziecko, brata z obowiązkiem spłaty mnie i brata. Brat spłacił nas, podpisaliśmy papiery i wszyscy są zadowoleni. Takie przepisywania rodzą konflikty w rodzinie, ale też dużo zależy od stosunków jakie panują. Jak dzieci nie interesują się rodzicami, to później też niech nie mają pretensji że zostają z niczym. Mój sąsiad otrzymał gospodarstwo rolne w latach 90-tych. Wcześniej nikt nie chciał robić na gospodarce bo to wieś, obowiązki. Teraz jak ziemia nabrała wartości każdy by chciał spłat, działek. Niestety tak to nie działa i trzeba myśleć w danym momencie a nie domagać się czegoś co się nie należy
Apolonia
Moja siostra odziedziczyła majątek z testamentu..bracia po śmierci się zrzekli..ja nie mam nic przeciwko żeby siostra odziedziczyła majątek jednak sądzę że jest to krzywdzące wobec wnuków..czy jeśli się zrzekne nie zrzekajac dzieci to one zachowają prawo do zachowku?
Edek
Niestety przepisanie domu na jedno z dzieci rodzi zawsze nieporozumienia w rodzinie. Ale tak to jest jak chodzi o kasę. Dla kasy rodziny kłócą się i nie rozmawiają do końca życia. Znam niestety takie przypadki. Nawet spłata rodzeństwa nic nie dała, bo chcieli więcej niż im oferowano. Później kłótnie i straszenie zachowkiem
Agnieszka
Moi rodzice przepisali gospodarstwo rolne na jedno z dzieci a dokładnie mojego brata. Gospodarstwo ma 50 ha, dom, zabudowania, maszyny, zwierzęta. Wartość około 15 mln zł. Mi brat zaoferował spłatę, kupno mieszkania do 600 tys. Jak dla mnie jest to niesprawiedliwe bo dostał o wiele więcej. Mam pytanie, czy jak teraz przyjmę tą spłatę, będę mogła ubiegać się o zachowek po śmierci rodziców?
Kobi
Nie napisała Pani w jaki sposób przepisali rodzice gospodarstwo rolne na brata. Czy w formie darowizny za dożywocie, czy zobowiązali brata do spłaty itp. Te rzeczy mają znaczenie, bo jeżeli rodzice przepisali gospodarstwo za dożywocie to nic nie będzie się Pani należało. Dlatego radziłbym dążyć do spłaty za życia rodziców, bo później dane słowo spłaty może nie zostać dotrzymane
Agata
Nikt nikomu nie zabroni przepisać domu na jedno z dzieci. Rodzice mogą rozporządzać majątkiem jak chcą. Wszystko zależy jak dom został przepisany, czy w formie darowizny, czy w zamian na dożywocie. Jak bez dożywocia to należy się zachowek, jak nie to nic się nie należy, żaden zachowek ani spłata.
Włodek
Przepisanie domu, mieszkania, majątku itp na jedno z dzieci rodzi niestety konflikty w rodzinie. Przeważnie pozostałe dzieci czuja się pokrzywdzone. Ale tutaj wszystko jest zgodne z prawem i rodzice wcale nie muszą dzielić majątku za swojego życia sprawiedliwie. Nie wiemy też jakie są stosunki rodziców z pozostałymi dziećmi. Za życia rodziców obdarowany wcale nie musi nikogo spłacać, a jeszcze jak się okaże że przepisanie domu było za dożywocie to pozostałym nic nie będzie się należało.
Marlena
Rodzice męża w 2020 roku przepisali dom wraz z gospodarstwem rolnym na jedno ze swoich dzieci w zamian za dożywocie. Wiem że mężowi nic się nie należy ale odbarowane dziecko niczym się nie interesuje, pije, nie zapewnia rodzicom podstawowych rzeczy, nie płaci rachunków, do niczego się nie dokłada. Rodzice teraz w 2021 rok od przepisania zastanawiają się jak załatwić tą sytuację, czy odebrać darowiznę, czy zażądać spłaty i przepisać dożywocie na męża
Iwona
Ja tam bym nie wchodziła w żadne spłaty, bo jak pije to może nie płacić latami i co mu kto zrobi. Najlepiej odebrać przepisany dom wraz z gospodarstwem rolnym i nakłonić aby rodzice przepisali wam ten dom i gospodarkę. Znam taki przypadek że za rażącą niewdzieczność odbierano darowizny domów po kilku latach i to bez większych problemów, muszą tylko żyć darczyńcy i trzeba mieć z 2-3 świadków
Adi
W takich przypadkach jak przepisanie domu na jedno z dzieci ma na celu aby pozostałe dzieci nic nie dostały. Łatfo to rozwiązać przepisując dom w zamian za dożywocie, wtedy pozostałym dzieciom nie należą się żadne zachowki i spłaty za życia rodziców
Martyna
U mnie rodzice przepisali gospodarstwo rolne na brata. W domu było nas czwórka rodzeństwa. Oczywiście przepisanie gospodarstwa rolnego na jedno z dzieci rodziło by poczucie niesprawiedliści, ale rodzice starali się podzielić nas na równo. Brat otrzymał gospodarstwo a pozostałe rodzeństwo otrzymało spłaty. Na brata rodzice przepisali dom, budynki gospodarcze i 12 ha ziemi, my dostaliśmy równowartość pieniędzy na 60 metrowe mieszkania we Wrocławiu. Według mnie to uczciwe rozwiązanie które nie prowadzi do późniejszych konfliktów w rodzinie, spłat i żądania zachowków.
Wieśka
Temat jest bardzo skomplikowany. W niektórych rodzinach ludzie potrafią się dogadać i np przepisują dom na jedno z dzieci, drugiemu dają spłatę, trzeciemu działkę itp. Taki podział sprawidliwy sprawia że później nie ma kłótni ciągania po sądach itp. Osobiście spotkałem się z przypadkiem przepisania gospodarstwa rolnego na jedno z dzieci z pominięciem pozostałych. W rodzinie od razu powstała kłótnia że niesprawiedliwe itp. Było to 10 lat temu i wszystkie dzieci są skłócone z tym co otrzymał gospodarstwo rolne i do tej pory ze sobą nie rozmawiają. A wszystko przez kase
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
Komentarze (17):