• Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Rok temu pewna firma wykonała dla nas ścieżki brukowane przy domu. Niestety nie mamy oficjalnie podpisanej umowy. Mam jednak pisemną ofertę firmy, korespondencję mailową oraz protokół odbioru pracy. Niedawno zauważyliśmy, że ścieżki się rozjeżdżają, niektóre kostki są połamane. Zrobiłam zdjęcia, wysłałam reklamację e-mailem i zaproponowałam sposób rozwiązania. Niestety spotkał mnie brak reakcji na reklamację wykonawcy. Wobec tego znów napisałam, że uznaję reklamację za przyjętą i przystępuję do naprawy ścieżek w innej firmie, a kosztem obciążę wykonawcę. Nadal nie ma odpowiedzi. Czuję się zignorowana. Co mam teraz robić?
Nie musi mieć Pani żadnej umowy – dowody w postaci oferty i wymiany e-maili są wystarczającym dowodem, ale treść Pani żądania już niekoniecznie jest zgodna z przepisami. Owszem – ma Pani prawo do rękojmi i ma Pani prawo z tego skorzystać. Ma Pani prawo do odszkodowania z tytułu niewłaściwego wykonania umowy – i ma Pani prawo z tego skorzystać, ale nie można tych pojęć i roszczeń mieszać.
Zobacz też: Brak zapłaty za usługę a reklamacja
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego jeżeli po oddaniu dzieła zamawiającemu ujawnią się wady dzieła, przyjmujący zamówienie ponosi za nie odpowiedzialność. Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie za wady dzieła (rękojmia za wady dzieła) polega na tym, że zamawiający uzyskuje, w konsekwencji ujawnienia się wad dzieła, szereg dodatkowych uprawnień w stosunku do przyjmującego zamówienie, a to: prawo żądania usunięcia wady, prawo żądania obniżenia ceny, prawo odstąpienia od umowy (art. 637 § 1 Kodeksu cywilnego).
Wada fizyczna dzieła istnieje wówczas, gdy dzieło nie posiada właściwości, o których przyjmujący zamówienie zapewnił zamawiającego, dzieło ma mniejszą wartość lub zmniejszoną użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony, wynikający z okoliczności albo przeznaczenia dzieła jak również i wtedy, gdy dzieło zostało wydane zamawiającemu w stanie niezupełnym
Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie (WYKONAWCY) za wady dzieła oparta jest na zasadzie ryzyka, co oznacza, że nie może on zwolnić się od odpowiedzialności za wady wykazując, ze wady powstały bez jego winy czy wręcz bez jego wiedzy.
Uprawnienia zamawiającego na wypadek ujawnienia się wad dzieła, za które przyjmujący zamówienie odpowiada, są zróżnicowane w zależności od rodzaju ujawnionych wad. Jeżeli wady są usuwalne zamawiającemu przysługuje prawo żądania usunięcia wad wyznaczając do tego odpowiedni termin wraz z zagrożeniem, że po jego bezskutecznym upływie nie przyjmie naprawy (art. 637 § 1 Kodeksu cywilnego). Jeżeli przyjmujący zamówienie nie naprawi dzieła w tym terminie lub też odmówi naprawy z uwagi na zbyt wysokie koszty, dalsze uprawnienia zamawiającego są zróżnicowane w zależności od tego, czy wady są istotne czy nieistotne. Jeżeli wady są istotne zamawiający może od umowy odstąpić. Jeżeli wady są nieistotne, zamawiający może jedynie żądać obniżenia umówionego wynagrodzenia, lecz odstępować od umowy mu nie wolno. Za wady istotne uznać należy te, które czynią dzieło niezdatnym do zwykłego użytku lub sprzeciwiają się wyraźniej umowie. Wadami nieistotnymi są wszelkie inne wady (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1998 r., sygn. akt I CKN 520/97, podobnie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 1999 r., sygn. akt I CKN 957/97). W wypadku, gdy wady rzeczy są nieusuwalne lub też nie dają się usunąć w rozsądnym terminie, zamawiający może bez wyznaczania jakichkolwiek dodatkowych terminów albo od umowy odstąpić - gdy wady są istotne (zobacz wyżej), albo żądać obniżenia umówionego wynagrodzenia – gdy wady są nieistotne. W żadnej z powyższych sytuacji zamawiającemu nie przysługuje prawo żądania od przyjmującego zamówienie dostarczenia nowego dzieła wolnego od wad (zobacz Z. Radwański, Zobowiązania. Część szczegółowa, Warszawa 2001, s. 130). Obniżenie wynagrodzenia powinno nastąpić w odpowiednim stosunku, to znaczy stosownie do stopnia zmniejszenia wartości lub użyteczności wadliwego dzieła [zob. więcej – A Brzozowski (w:) Prawo zobowiązań – część szczegółowa, tom VII, pod red. J. Rajskiego, Warszawa 2001, s. 275]. Odstąpienie od umowy o dzieło powoduje ten skutek, że zamawiający powinien zwrócić przyjmującemu zamówienie dzieło, zaś przyjmujący zamówienie zobowiązany jest zwrócić zamawiającemu zapłacone wynagrodzenie (art. 560 i art. 494 w zw. z art. 638 Kodeksu cywilnego). Każdej ze stron przysługuje prawo zatrzymania do czasu, gdy druga strona zaoferuje zwrot otrzymanego świadczenia – zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1996 r. (sygn. akt II CKU 50/96).
Zamawiający traci możliwość korzystania z uprawnień wynikających z rękojmi za wady dzieła, jeżeli nie zawiadomił (w dowolny sposób) przyjmującego zamówienie o wadach w ciągu miesiąca od ich wykrycia. Gdy zgodnie z przyjętymi w danych stosunkach zwyczajami zamawiający jest zobowiązany dzieło sprawdzić, straci on możliwość korzystania z uprawnień wynikających z rękojmi, jeżeli nie zawiadomił przyjmującego zamówienie o wadzie w ciągu miesiąca po upływie czasu, w którym mógł wadę przy zachowaniu należytej staranności wykryć (art. 563 w zw. z art. 638 Kodeksu cywilnego, zob. również uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 3 września 1998 r., sygn. akt I ACa 225/98).
Zawiadomiła Pani wykonawcę w terminie – w tym zakresie sprawa jest załatwiona OK. Ale pozostaje kwestia roszczeń. Bezdyskusyjnie ma Pani prawo – żądać obniżenia ceny z tytułu rękojmi. Gorzej z tym wykonaniem na koszt wykonawcy.
W świetle art. 637 § 2 Kodeksu cywilnego mogą istnieć wady dzieła, które nawet uniemożliwiają korzystanie z niego, ale nie można tego utożsamiać z niewykonaniem dzieła. W rozpoznawanej sprawie nie ma zastosowania art. 636, bowiem dzieło zostało przez pozwaną zakończone, zaś przez powódkę odebrane i opłacone.
Roszczenie o zastępcze wykonanie na koszt wykonawcy zostało uregulowane w art. 636 § 1, dotyczy sytuacji, w których dochodzi do wadliwego lub sprzecznego z umową wykonywania dzieła – będącego w trakcie wykonywania.
Uprawnienia zamawiającego w takim wypadku uszeregowane są w porządku chronologicznym. Najpierw przysługuje mu uprawnienie do wezwania przyjmującego zamówienie do zmiany sposobu wykonywania świadczenia na prawidłowy. Następnie, w razie bezskutecznego upływu tego terminu, zamawiający może dokonać wyboru między odstąpieniem od umowy albo powierzeniem poprawienia lub dalszego wykonania dzieła innej osobie. Z uprawnień przewidzianych w art. 636 § 1 k.c. zamawiający nie może jednak skorzystać po odebraniu dzieła (tak m.in. SN w wyroku z 4.4.1997 r., sygn. akt II CKN 65/97, L; wyroku z 3.11.2000 r., sygn. akt IV CKN 152/00; wyroku z 25.6.2014 r., sygn. akt IV CSK 610/13, L).
Z dniem odebrania końcowego dzieła będące przedmiotem umowy i zapłaty umowa została wykonana, co w konsekwencji doprowadziło do tego, iż Pani nie przysługuje prawo zastępczego wykonania dzieła na koszt wykonawcy. Roszczenie o wykonanie zastępcze może mieć jednak miejsce tylko i wyłącznie w sytuacji, kiedy sąd upoważnił stronę do wykonania zastępczego.
Co powinna Pani zrobić? Skierować sprawę do sądu – o obniżenie ceny – choćby o koszt napraw, odszkodowanie o koszt napraw albo o upoważnienie do zastępczego wykonania napraw.
Pierwszy przykład dotyczy pani Anny, która zamówiła u lokalnego stolarza zabudowę kuchenną. Wszystko wydawało się w porządku do momentu, gdy po kilku miesiącach użytkowania zaczęły odpadać fronty szafek, a blat kuchenny wyraźnie się odkształcił. Pani Anna zgłosiła reklamację telefonicznie, a następnie mailowo, załączając zdjęcia usterek. Mimo kilku przypomnień stolarz nie odpowiedział. W końcu zdecydowała się na skorzystanie z pomocy prawnika, który pomógł jej sformułować wezwanie do usunięcia wad w ramach rękojmi. Dopiero po otrzymaniu oficjalnego pisma wykonawca zareagował i zaproponował poprawki.
Drugi przykład opisuje sytuację pana Krzysztofa, który zlecił firmie remontowej wykonanie tarasu z drewna egzotycznego. Prace zostały ukończone zgodnie z terminem, jednak po kilku miesiącach deski zaczęły pękać, a powierzchnia uległa znacznej deformacji. Pan Krzysztof wielokrotnie próbował skontaktować się z wykonawcą, korzystając z maila i telefonu, ale nie uzyskał żadnej odpowiedzi. W efekcie skonsultował się z rzeczoznawcą, który potwierdził niską jakość materiałów. Pan Krzysztof skierował sprawę do sądu, żądając zwrotu części kosztów oraz naprawy szkód.
Trzeci przypadek dotyczy młodego małżeństwa, które zamówiło budowę drewnianej altany w ogrodzie. Firma wykonawcza zapewniła ich o wysokiej jakości materiałach oraz trwałości konstrukcji. Niestety, już po pierwszej zimie drewno zaczęło pękać, a dach przeciekać. Małżeństwo zgłosiło reklamację w formie pisemnej, jednak firma nie odpowiedziała na żadne z wysłanych pism. Po konsultacji z prawnikiem dowiedzieli się, że mają prawo żądać obniżenia ceny lub naprawy na koszt wykonawcy. Wysłali kolejne wezwanie do zapłaty, a następnie skierowali sprawę do rzecznika praw konsumentów, który pomógł im odzyskać część środków.
Brak reakcji wykonawcy na reklamację nie oznacza, że zamawiający jest bezradny. Nawet jeśli nie została podpisana formalna umowa, dokumentacja w postaci korespondencji mailowej czy ofert może stanowić wystarczający dowód w dochodzeniu roszczeń. Kluczowe jest właściwe sformułowanie żądań zgodnie z przepisami dotyczącymi rękojmi i odszkodowania, a także przestrzeganie terminów zgłaszania wad. W przypadku dalszego braku reakcji wykonawcy warto skorzystać z pomocy prawnika lub skierować sprawę do sądu. Prawidłowe udokumentowanie wad i podjęcie odpowiednich kroków prawnych może pomóc w dochodzeniu swoich praw i uzyskaniu należnego odszkodowania lub obniżenia ceny za wykonaną usługę.
Nasza oferta porad prawnych online to wygodne i szybkie rozwiązanie dla osób, które potrzebują profesjonalnej pomocy prawnej bez wychodzenia z domu. Oferujemy kompleksowe doradztwo w różnych dziedzinach prawa, takich jak prawo cywilne, gospodarcze, rodzinne czy konsumenckie. Gwarantujemy indywidualne podejście do każdej sprawy, pełną poufność oraz przystępne ceny, dostosowane do potrzeb klienta. Nasze usługi są idealnym rozwiązaniem dla osób poszukujących fachowej porady prawnej w przystępny i efektywny sposób.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1998 r., sygn. akt I CKN 520/97
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 1999 r., sygn. akt I CKN 957/97
4. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1996 r. sygn. akt II CKU 50/96
5. Wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 3 września 1998 r., sygn. akt I ACa 225/98
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.
Zapytaj prawnika