Opłaty za pobyt w DPS teściów

Na wstępie wskazać należy, że kwestie zasad ponoszenia odpłatności oraz obliczania opłaty za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej, zwanym dalej „DPS” reguluje ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. 2017 poz. 1769 ze zm.), zwana dalej także „u.p.s.”.

Następnie należy zaznaczyć, że wraz z wydaniem decyzji o skierowaniu do DPS–u wydawana jest także decyzja ustalająca odpłatność za pobyt mieszkańca. Pobyt w DPS–ie jest bowiem odpłatny do wysokości średniomiesięcznego kosztu ustalanego corocznie.

„Art. 61. 1. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,

– przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

1) mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu;

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi – zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2:

a) w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium,

b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2.

2a. Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione w ust. 2.

2b. W przypadku, o którym mowa w ust. 2a, gmina wnosi opłatę w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a.

2c. W przypadku, o którym mowa w ust. 2a, art. 103 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

2d. W przypadku odmowy przez osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 2, zawarcia umowy, o której mowa w art. 103 ust. 2, wysokość ich opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej ustala w drodze decyzji organ gminy właściwej zgodnie z art. 59 ust. 1, z uwzględnieniem ograniczeń, o których mowa w ust. 2 pkt 2 i art. 103 ust. 2.

2e. W przypadku odmowy przez osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 2, zawarcia umowy, o której mowa w art. 103 ust. 2, oraz niewyrażenia zgody na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, wysokość ich opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej ustala, w drodze decyzji, organ gminy właściwej zgodnie z art. 59 ust. 1, w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatą wnoszoną przez mieszkańca domu i opłatami wnoszonymi przez inne osoby obowiązane, o których mowa w ust. 1 pkt 2.

2f. Wysokość opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej, o której mowa w ust. 2e, ustala się proporcjonalnie do liczby osób obowiązanych do jej wnoszenia.

3. W przypadku niewywiązywania się osób, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a, z obowiązku opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej, ustalonego w decyzji lub umowie, o której mowa w art. 103 ust. 2, opłaty te zastępczo wnosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Wydatki gminy podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Przepis art. 104 ust. 3–8 stosuje się odpowiednio.

4. Dochód mieszkańca domu podejmującego pracę ze wskazań terapeutyczno-rehabilitacyjnych lub uczestniczącego w warsztatach terapii zajęciowej, stanowiący podstawę naliczania opłaty, zmniejsza się o 50% kwoty otrzymywanej z tytułu wynagrodzenia za tę pracę lub o kwotę odpowiadającą wysokości kieszonkowego wypłacanego z tytułu uczestnictwa w tych warsztatach”.

Dodać również należy, że opłata uzależniona jest od dwóch warunków, tj. pokrewieństw lub powinowactwa z mieszkańcem oraz od dochodu (a w przypadku umownego ustalenia odpłatności także od możliwości).

W związku z powyższym wskazać należy, że w pierwszej kolejności opłatę uiszcza sam mieszkaniec DPS-u. Mieszkaniec ponosi opłatę do wysokości 70% swoich dochodów.

Kolejne osoby zobligowane do płacenia za DPS

Jeżeli te 70% dochodów mieszkańca jest niewystarczające do pełnego pokrycia opłat za pobyt w DPS-ie, to w drugiej kolejności są obowiązani do ponoszenia tej opłaty odpowiednio małżonek, a jeśli go nie ma lub jego dochody są za małe, to dzieci mieszkańca, jego wnuki i prawnuki (zstępni).

A gdyby i tych osób nie było lub ich dochody byłyby niewystarczające, to opłatę uiszczają rodzice mieszkańca, dziadkowie oraz pradziadkowie (wstępni).

Ostatecznie opłatę za pobyt mieszkańca w DPS-ie w zakresie niepokrytym przez inne, wyżej wymienione osoby, uiszcza gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej (art. 61 ust. 1 pkt 3 u.p.s.).

Umowa o odpłatności za DPS teściów między krewnymi

Zacznę od tego, że koszt pobytu w DPS-ie jest ściśle regulowany, więc drastycznych podwyżek rok do roku raczej nie powinno być (art. 60 ust. 1 i 2 u.p.s.). Średni miesięczny koszt utrzymania w zależności od typu DPS wacha się od ponad 3 tysięcy do 5 tysięcy. Najczęściej jest to obecnie nieco ponad 4 tysiące złotych.

Dalej, po pierwsze, wskazać należy, że można rozważyć zwarcie umowy w sprawie odpłatności. Według art. 103 ust. 2 u.p.s. ustawy o pomocy społecznej małżonek, zstępni i wstępni mogą zawrzeć umowę dotyczącą współodpłatności.

Zaletą tego rozwiązania jest możliwość ustalenia w gronie rodziny, kto w jakim zakresie będzie ponosił opłatę, stosownie do swoich możliwości i dochodów.

„Art. 103. 1. Kierownik ośrodka pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych – dyrektor centrum usług społecznych, oraz kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie może, w drodze umowy, ustalić z małżonkiem, zstępnymi lub wstępnymi wysokość świadczonej przez nich pomocy na rzecz osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia. W tym przypadku nie stosuje się art. 96 ust. 1 pkt 3.

2. Kierownik ośrodka pomocy społecznej albo dyrektor centrum usług społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych, ustala w drodze umowy z małżonkiem, zstępnymi przed wstępnymi mieszkańca domu wysokość wnoszonej przez nich opłaty za pobyt tego mieszkańca w domu pomocy społecznej, biorąc pod uwagę wysokość dochodów i możliwości.

3. Zmiana wysokości opłaty ustalonej w drodze umowy, o której mowa w ust. 2, lub w drodze decyzji, o której mowa w art. 61 ust. 2d i 2e, z mocy prawa lub z powodów, o których mowa w art. 64, art. 64a albo art. 64b, nie może powodować zwiększenia kwoty opłaty ustalonej od innych osób, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 2 i ust. 2a”.

Zwolnienie z ponoszenia opłat za DPS teściów

Po drugie, według art. 61 przytoczonego już powyżej, w przypadku osób w rodzinie poziom dochodów zwalniających z ponoszenia opłat wynosi 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Przy założeniu, że obecnie kryterium dochodowe na osobę wynosi 528 zł (300% x 528 = 1584 zł).

Wynika z tego, że jeśli dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 1584 zł, to osoba zobowiązana do wnoszenia opłat za pobyt bliskich w domu opieki społecznej jest z tych opłat zwolniona. Zatem im więcej będzie osób w rodzinie, tym niższa będzie opłata lub nie będzie jej wcale.

A zatem w przypadku np. 5-osobowej rodziny, kwota uprawniającą do zwolnienia z opłat to będzie mniej niż 7920 zł, w przypadku np. 4-osobowej rodziny, kwota ta będzie wynosiła mniej niż 6336 zł.

Po trzecie, najpierw sam mieszkaniec wnosi opłatę, a zaraz za nim małżonek mieszkańca. Państwo jako zstępni będą dopiero w trzeciej kolejności ponosić opłatę. Zatem im większy dochód będzie mieszkańca oraz jego małżonka, to tym wyższa będzie ich opłata, a tym samym niższa Państwa lub nie będzie jej wcale.

Dodatkowy dochód teściów

W związku z tym można rozważyć np. wynajęcie mieszkania teściów, gdy mieli oni być razem skierowani do DPS-u, lub wydzierżawianie gruntu (o ile takie nieruchomości mają). Czynsz z tytułu najmu lub dzierżawy będzie stanowił dochód mieszkańca i jego małżonka. Lepszym rozwiązaniem będzie właśnie wynajęcie, gdyż w razie sprzedaży dochód z tytułu sprzedaży nieruchomości będzie uwzględniany tylko przez rok (art. 8 ust. 11 u.p.s.).

Po czwarte, może Pan postarać się obniżyć swój dochód z działalności gospodarczej, zawyżając koszty uzyskania przychodu. Przynajmniej do kwoty zwalniającej z ponoszenia opłat za pobyt w DPS-ie.

Po piąte, inni członkowie rodziny mogą również zadeklarować ponoszenie opłaty, np. rodzeństwo mieszkańca DPS-u lub dalsza rodzina (art. 61 ust. 2a w zw. z art. 61 ust. 2c i art. 103 ust. 2 u.p.s.).

Przykłady

Wspólne Ustalanie Odpłatności w Rodzinie

Pan Jan, prowadzący dobrze prosperującą działalność gospodarczą, wraz z żoną Ewą musiał stawić czoła konieczności umieszczenia swoich schorowanych teściów w Domu Pomocy Społecznej (DPS). Aby zminimalizować koszty, zorganizowali rodzinne spotkanie, na którym wspólnie ustalili, w jaki sposób rozdzielić opłaty. Teściowie mają miesięcznie po 1350 zł każdy, co pozwala na pokrycie 70% ich dochodów z kosztów DPS-u. Resztę, wynoszącą 3300 zł, Jan postanowił podzielić z innymi członkami rodziny, którzy zgodzili się na partycypację w kosztach w oparciu o ich możliwości finansowe. Dzięki temu obciążenie nie było zbyt duże dla nikogo z rodziny.

Obniżenie Dochodów i Wynajem Nieruchomości

Pani Marta, będąca właścicielką małej firmy, musiała zapewnić opiekę swoim teściom, którzy nie mogli już dłużej mieszkać sami. Koszt DPS-u wynosił 6000 zł miesięcznie. Aby zmniejszyć swoje koszty, Marta postanowiła wynająć mieszkanie teściów, co przyniosło dodatkowe 2000 zł miesięcznie. Ponadto, optymalizowała swoje dochody z działalności gospodarczej poprzez zwiększenie kosztów uzyskania przychodu, co pozwoliło jej obniżyć dochód na tyle, że mogła częściowo uniknąć obowiązku płacenia za DPS teściów. Dzięki temu jej miesięczne obciążenie zmniejszyło się do 2000 zł.

Deklaracja Pomocy ze Strony Dalszej Rodziny

Pan Tomasz i jego żona Magda mieli wyższe dochody, ale także zobowiązania związane z edukacją dzieci i kredytem hipotecznym. Kiedy teściowie zostali skierowani do DPS-u, koszt ich opieki wyniósł 9000 zł miesięcznie. W tej sytuacji, aby zmniejszyć obciążenie, Tomasz zwrócił się do swojego szwagra oraz ciotek, prosząc ich o dobrowolną deklarację wsparcia finansowego. Dalsza rodzina zgodziła się pokryć łącznie 3000 zł miesięcznie, co znacząco odciążyło Tomasza i Magdę. Dzięki temu mogli zrealizować swoje plany życiowe bez nadmiernych obciążeń finansowych.

Podsumowanie

Opłaty za pobyt w Domu Pomocy Społecznej (DPS) mogą stanowić znaczące obciążenie finansowe, jednak istnieją różne sposoby na ich zminimalizowanie. Rodzina może wspólnie ustalić podział kosztów, wynająć nieruchomości należące do teściów, obniżyć dochody z działalności gospodarczej, czy też skorzystać z pomocy dalszych krewnych. Dzięki odpowiednim rozwiązaniom, obciążenie to może być bardziej znośne i dostosowane do możliwości finansowych wszystkich zaangażowanych osób.

Oferta porad prawnych

Potrzebujesz wsparcia w kwestiach prawnych związanych z opłatami za DPS? Skorzystaj z naszych porad prawnych online i usług w zakresie sporządzania pism – profesjonalnie i szybko pomożemy Ci znaleźć najlepsze rozwiązanie. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.