Odszkodowanie od szpitala za pogorszenie stanu zdrowia po operacji

Szkoda medyczna na osobie

Podstawa prawna: przepisy Kodeksu karnego (K.k.) oraz Kodeksu cywilnego (K.c.).

W pierwszej kolejności przytoczę powszechnie używaną w literaturze definicję szkody medycznej. „Szkodę medyczną na osobie zatem może stanowić każdy niepomyślny wynik leczenia (lub zaniechania leczenia), który prowadzi bezpośrednio lub pośrednio do pomniejszenia majątku poszkodowanego albo utraty przez niego korzyści (art. 361 § 2 K.c.).”*

Poniższa odpowiedź zostanie podzielona na trzy części. Pierwsza część dotyczy odpowiedzialności karnej lekarza, druga odpowiedzialności cywilnej, a trzecia – dyscyplinarnej.

Błąd lekarski, odpowiedzialność karna lekarza

Odpowiedzialność karna lekarza, który Pana operował, może być oparta na art. 160 § 3 K.k., zgodnie z którym jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Zgodnie z treścią art. 160 § 1 K.k. – kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 listopada 1973 r., sygn. Rw 902/73, wskazał, że „istotą strony przedmiotowej czynu określonego w art. 160 § 1 k.k. jest stworzenie przez sprawcę takiej sytuacji faktycznej, w której istnieje bezpośrednie niebezpieczeństwo, grożące realnie nastąpieniem skutku w postaci śmierci, ciężkiego uszkodzenia ciała względnie ciężkiego rozstroju zdrowia człowieka. Bezpośredniość realnie grożącego niebezpieczeństwa oznacza, iż w sytuacji przez sprawcę już stworzonej, a więc bez dalszej akcji z jego strony, istnieje duże prawdopodobieństwo nastąpienia w najbliższej chwili wymienionych skutków”.

Zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa

Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego. Złożenie zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa nie podlega opłacie. Zawiadomienie powinien Pan złożyć pisemnie lub ustnie do protokołu na Komendzie (Komisariacie) Policji lub w Prokuraturze właściwej ze względu na siedzibę placówki medycznej (szpitala), albowiem tam doszło do narażenia na bezpośrednie niebezpieczeństwo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Działanie lekarza zdaje się być działaniem nieumyślnym, w wyniku czego, żeby zainicjować postępowanie karne, zgodnie z § 5 omawianego przepisu wymagane jest złożenie wniosku przez pokrzywdzonego, czyli Pana.

Poszkodowany jako oskarżyciel posiłkowy

Zainicjowane w ten sposób postępowanie prowadzone jest dalej z urzędu. Pan jako osoba wstępująca w prawa pokrzywdzonego jest stroną na etapie postępowania przygotowawczego. Jeśli zostanie skierowany aktu oskarżenia do sądu, konieczne będzie złożenie oświadczenia o przystąpieniu do sprawy w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Jeżeli akt oskarżenia wniesie prokurator, pokrzywdzony może aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć oświadczenie, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Złożenie takiego wniosku umożliwi Panu występowanie w charakterze strony w postępowaniu karnym.

Zasadnym jest dołączenie do zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu przestępstwa pełnej dokumentacji lekarskiej, a także wskazanie świadków z imienia i nazwiska, a także podanie adresów dla doręczeń celem ich przesłuchania na okoliczność Pana stanu zdrowia.

Pragnę bowiem wskazać na korzystny z punktu widzenia Pana interesu pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 sierpnia 2012 r., sygn. akt IV KK 42/12, zgodnie z którym „skoro skutkiem przestępstwa jest samo »narażenie« na niebezpieczeństwo (czyli sprowadzenie już samej możliwości wystąpienia określonych niebezpiecznych dla zdrowia lub życia następstw), to odpowiedzialności karnej z art. 160 k.k. podlega lekarz-gwarant, który w wyniku zaniechania udzielenia właściwego świadczenia zdrowotnego zdynamizował swą bezczynnością przebieg i rozwój procesów chorobowych u pacjenta w ten sposób, że zaczęły one bezpośrednio zagrażać jego życiu i zdrowiu”.

Zatem w mojej ocenie w pierwszej kolejności powinno być wszczęte postępowanie karne, albowiem z przestępstwem z art. 160 § 3 K.k. mamy do czynienia nie tylko wówczas, gdy następuje skutek w postaci śmierci lub doznania krzywdy przez pacjenta, ale już z chwilą narażenia na niebezpieczeństwo, chociażby osoba narażona nie doznała żadnej krzywdy.

Odpowiedzialność cywilna za szkodę medyczną – odszkodowanie, zadośćuczynienie

Druga część odpowiedzi odnosi się do odpowiedzialności cywilnej.

Podstawę materialno-prawną przedmiotowego roszczenia odnoszącego się do odszkodowania stanowi art. 444 § 1 K.c.: „W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu”.

Istnieje zatem możliwość dochodzenia na drodze cywilnej zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. 

Do oceny zachowania lekarza i braku w jego działaniach podejmowanych wobec pacjenta należytej staranności należy również wskazać przepisy ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U.08.136.857), zwanej dalej „ustawą”. Ta ustawa nakłada na lekarza liczne obowiązki, których naruszenie może stanowić przesłankę oceny działania lekarza jako działania bezprawnego i zawinionego.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy: Lekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością.

Już sam ten przepis konstytuuje wobec lekarza wymagania, których niespełnienie będzie pozwalało na przyjęcie, iż dopuszcza się on naruszenia swoich obowiązków wobec pacjenta, a tym samym będzie można mu przypisać naruszenie prawa, a więc zaistnieje stan bezprawności.

Kodeksu etyki lekarskiej

Pomocne w niniejszej sprawie będą również postanowienia Kodeksu etyki lekarskiej –uchwała Nadzwyczajnego II Krajowego Zjazdu Lekarzy z 14 grudnia 1991 z późniejszymi zmianami, zwanego dalej „kodeksem”, który choć nie jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa, to jednak stanowi pewien wzorzec zachowania lekarza, który może być również pomocny przy ocenie Pańskiej sprawy. Wskażę więc na najważniejsze postanowienie tego kodeksu. W pierwszej kolejności lekarz powinien przeprowadzać wszelkie postępowanie diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze z należytą starannością, poświęcając im niezbędny czas (art. 8 kodeksu). Po drugie, lekarz nie powinien wykraczać poza swoje umiejętności zawodowe przy wykonywaniu czynności diagnostycznych, zapobiegawczych, leczniczych i orzeczniczych. (art. 10 ust. 1 kodeksu). Po trzecie, pacjent ma prawo zapoznać się ze stopniem ewentualnego ryzyka zabiegów diagnostycznych i leczniczych i spodziewanymi korzyściami związanymi z wykonywaniem tych zabiegów, a także z możliwościami zastosowania innego postępowania medycznego (art. 13 ust.3 kodeksu).

W przypadku popełnienia przez lekarza poważnej pomyłki lub wystąpienia nieprzewidzianych powikłań w trakcie leczenia powinien on poinformować o tym chorego oraz podjąć działania dla naprawy ich szkodliwych skutków (art. 21 kodeksu).

Mając na uwadze jedynie opisany stan faktyczny i wskazane obowiązki lekarza, wskazuję, że mogło dojść do niedbalstwa poprzez niedołożenie przez sprawcę szkody należytej staranności wymaganej w stosunkach danego rodzaju – art. 355 K.c.

Przywołać w tym miejscu można stanowisko B. Lewaszkiewicz-Petrykowskiej, która stwierdziła, iż w ujęciu Kodeksu cywilnego należyta staranność równa się staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju. Chodzi zatem o staranność ogólnie wymaganą, a nie ogólnie dokładaną. Staranność ogólnie wymagana to taka, jakiej mamy prawo oczekiwać, jakiej powinniśmy się spodziewać, na jaką wreszcie mamy prawo liczyć. Problem powinien być rozwiązany na platformie powinności, a nie faktu. Nieprawidłowa praktyka lub powszechnie występujące niedokładne wypełnianie powinności zawodowych, w szczególności np. respektowanie sprzecznego z obowiązkiem ostrożności zwyczaju, nigdy nie mogą ekskulpować sprawcy. Ignorancja lekarza stanowi również jego winę. Brak wiadomości, których – oceniając rozsądnie – można oczekiwać, stanowi naruszenie obowiązku kompetencji.**

Odnośnie zagadnienia krzywdy wielokrotnie wypowiadała się judykatura, należy mieć tutaj szczególnie na uwadze: wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 20 marca 2002 r. V CKN 909/2000 LexPolonica nr 360149 Prokuratura i Prawo – dodatek 2003/2 poz. 39 Prokuratura i Prawo – dodatek 2003/2 poz. 40 Przegląd Sądowy 2003/4 str. 141: Zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu, polegające na rozchwianiu emocjonalnym i znoszeniu cierpień psychicznych, spowodowane udzieleniem pacjentowi w wyniku popełnionych błędów diagnostycznych sprzecznych informacji o stanie jego zdrowia i podejmowaniem wzajemnie wykluczających się metod leczniczych, mogą być uznane za wywołanie rozstroju zdrowia i uzasadniać przyznanie zadośćuczynienia na podstawie art. 445 § 1 K.c.

Znajduje to również swoje uzasadnienie w art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta, który stanowi, iż: „W razie zawinionego naruszenia praw pacjenta sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego”.

Przedstawiony przez Pana stan faktyczny w mojej ocenie może budzić wątpliwości, czy działanie lekarza ze szpitala odpowiadało standardom, których można by od niego oczekiwać. Występując na drogę postępowania sądowego, konieczne jest jednak udowodnienie związku przyczynowo-skutkowego. Innymi słowy, trzeba wykazać nie tylko winę, ale także okoliczności, iż wina skutkowała rozwojem choroby i doprowadziła do uszczerbku na zdrowiu. Nie ulega wątpliwości, iż tego rodzaju okoliczności mogą wykazać jedynie biegli sądowi z konkretnych dziedzin nauki medycznej. Pozwolę sobie poradzić, aby we wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lekarza konkretnej specjalizacji wskazać lekarza z województwa ościennego, albowiem bardzo rzadko zdarza się, aby biegli z tego samego województwa wydawali opinie z należytą starannością.

Wytoczenie powództwa o zapłatę zadośćuczynienia wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu, tj. żądanej kwoty. Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata.

Skarga do Izby lekarskiej

Po trzecie, wskazać należy na możliwość złożenia skargi do Izby lekarskiej. Odpowiedzialność dyscyplinarną lekarz ponosi za postępowanie sprzeczne z zasadami etyki i deontologii zawodowej oraz za naruszenie przepisów o wykonywaniu zawodu lekarza. Zażalenie na działanie lekarza składa się do okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej. Siedziba rzecznika mieści się w każdej okręgowej izbie lekarskiej. To na rzeczniku spoczywa obowiązek dokonania wstępnej oceny sprawy, a następnie podjęcia decyzji o ewentualnym skierowaniu sprawy przed Sąd lekarski.

W mojej ocenie w pierwszej kolejności należy złożyć zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa, w drugiej kolejności zażalenie do rzecznika odpowiedzialności zawodowej, a dopiero na końcu pozew do sądu o zapłatę zadośćuczynienia. Pierwsze dwa postępowania pozwolą bowiem, nie uiszczając żadnych opłat „wstępnych”, rozpoznać sprawę i zebrać konieczne dla postępowania cywilnego dowody. W sytuacji dysponowania materiałem dowodowym zasadnym będzie dochodzenie zadośćuczynienia.

* Por. Marszałkowska-Krześ Elwira, Krześ Sławomir, Zaborowski Piotr, Filar Marian  Odpowiedzialność lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej  Warszawa 2004 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie I) ss. 452

** Por. Marszałkowska-Krześ Elwira, Krześ Sławomir, Zaborowski Piotr, Filar Marian  Odpowiedzialność lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej  Warszawa 2004 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie I) ss. 452

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.