Czy otrzymam zwrot opłaty w wysokości 5% wartości sporu?
• Data: 2025-08-22 • Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Toczę spór sądowy o zadośćuczynienie. Zapadł wyrok w I instancji (sąd okręgowy) i wniosłem apelację do sądu apelacyjnego. W I instancji uiściłem opłatę 5% wartości sporu, a tytułem wniesienia apelacji uiściłem dodatkowo 5% od przedmiotu zaskarżenia. W wyroku I instancji sąd okręgowy orzekł m.in., że „nie obciąża powodów kosztami procesu”. W uzasadnieniu dopisano „nie obciążono ich kosztami procesu poniesionymi przez pozwaną”. Czy kwota 5% od wartości sporu, którą wniosłem w I instancji, będzie podlegała zwrotowi? Jeśli tak, to kiedy można wystąpić o zwrot tej kwoty?
Koszty postępowania cywilnego
Prowadzenie postępowania cywilnego wymaga określonych nakładów pieniężnych, które zbiorczo zalicza się do tzw. kosztów procesu (kosztów postępowania cywilnego). Przez koszty procesu należy rozumieć:
- koszty sądowe,
- koszty strony występującej osobiście,
- koszty działania pełnomocnika strony.
Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398), dalej jako ustawa o kosztach, koszty sądowe obejmują opłaty i wydatki.
Wpis to opłata sądowa pobierana od wielu pism procesowych, takich jak pozew, zażalenie, apelacja i inne. Wpis może być stosunkowy, tj. obliczony według obowiązujących stawek od wartości przedmiotu sporu, stały, czyli oznaczony ryczałtową kwotą, oraz podstawowy w sprawach, w których przepisy nie przewidują opłaty stałej, stosunkowej lub tymczasowej (art. 11 ustawy o kosztach).
Obowiązek zwrotu kosztów procesu
Co do zasady obowiązek zwrotu kosztów procesu ciąży zwykle na jednej ze stron procesu. O tym, która ze stron zostanie obciążona tym obowiązkiem, decyduje sąd w każdej sprawie. Orzekanie o obowiązku zwrotu kosztów procesu opiera się na określonych zasadach:
Zasada odpowiedzialności za wynik procesu – oznacza, że strona, która sprawę przegrała, zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi poniesione przez niego koszty procesu. Zasada ta wynika z art. 98 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Od zasady odpowiedzialności za wynik procesu przepisy przewidują wyjątki w postaci zasady zawinienia i zasady słuszności
Zasada zawinienia – polega na tym, że sąd zasądza zwrot kosztów procesu niezależnie od wyniku sprawy opierając się na innych przesłankach. Zasada ta występuje w trzech przypadkach uregulowanych w art. 101, 103 i 110 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z art. 101 Kodeksu postępowania cywilnego „zwrot kosztów należy się pozwanemu pomimo uwzględnienia powództwa, jeżeli nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu”. Przepis ten mówi o sytuacji, gdy wystąpienie z pozwem nie było konieczne ponieważ pozwany i tak spełniłby świadczenie, do którego był zobowiązany. Wówczas, jeśli pomimo tego pozew został złożony, a pozwany w odpowiedzi na otrzymany pozew od razu uznał żądanie powoda, należy mu się zwrot poniesionych kosztów procesu.
Inne koszty określone przez sąd
Następnie, zgodnie z art. 103 Kodeksu postępowania cywilnego, niezależnie od wyniku sprawy sąd może włożyć na stronę obowiązek zwrotu kosztów, wywołanych jego niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem. Dotyczy to zwłaszcza kosztów powstałych wskutek uchylenia się od wyjaśnień lub złożenia wyjaśnień niezgodnych z prawdą, zatajenia lub opóźnionego powołania dowodów, a także nieusprawiedliwionej odmowy poddania się mediacji, na którą strona uprzednio wyraziła zgodę.
Treść art. 110 Kodeksu postępowania cywilnego przesądza z kolei, że sąd może zasądzić od świadka, biegłego, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego – po ich wysłuchaniu – zwrot kosztów wywołanych ich rażącą winą.
Zasada słuszności – uregulowana jest w art. 102 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Do okoliczności uzasadniających zastosowanie zasady słuszności należy m.in. sytuacja majątkowa i życiowa strony. Nie oznacza to jednak możliwości zasądzenia kosztów postępowania na rzecz tej strony od strony wygrywającej.
Nie ma możliwości zwrotu kosztów opłaty za pozew czy apelację po przegranej.
Sąd nie obciążył Pana dodatkowymi kosztami. Nie oznacza to, że uprawnia Pana do zwrotu poniesionych kosztów.[PRZYCISK_3
Przykłady
Anna pozwała szpital o zadośćuczynienie za błąd medyczny i uiściła 5% wpisu sądowego. Sprawę przegrała w całości, a sąd – kierując się zasadą słuszności – nie obciążył jej dodatkowymi kosztami na rzecz pozwanego. Mimo to kwota wpisu nie została jej zwrócona, ponieważ przepisy przewidują zwrot jedynie w ściśle określonych sytuacjach, a przegrana sprawa do nich nie należy.
Marek, prowadzący firmę budowlaną, wytoczył kontrahentowi powództwo o zapłatę. W trakcie procesu kontrahent zapłacił mu całość należności, a Marek cofnął pozew jeszcze zanim sąd zdążył doręczyć jego odpis pozwanemu. W takiej sytuacji opłata sądowa podlegała zwrotowi, ponieważ ustawa przewiduje zwrot wpisu, gdy cofnięcie nastąpiło na bardzo wczesnym etapie.
Katarzyna wniosła apelację od niekorzystnego wyroku. Zanim sprawa trafiła na wokandę, zdecydowała się cofnąć apelację, a sąd uznał to cofnięcie za skuteczne. Dzięki temu odzyskała całość uiszczonej opłaty apelacyjnej, ponieważ przepisy wyraźnie wskazują, że jeśli strona zrezygnuje z apelacji przed rozpoczęciem rozpoznawania jej przez sąd, wpis podlega zwrotowi.
Podsumowanie
Zwrot opłaty sądowej nie jest zasadą, lecz wyjątkiem przewidzianym w ustawie o kosztach sądowych. Sam fakt, że sąd nie obciąży strony kosztami procesu, nie oznacza jeszcze prawa do odzyskania wpisu od pozwu czy apelacji. Zwrot możliwy jest jedynie w szczególnych sytuacjach, takich jak cofnięcie pozwu lub apelacji na wczesnym etapie czy wniesienie opłaty w zawyżonej wysokości. W praktyce oznacza to, że uiszczona opłata pozostaje w sądzie, o ile przepisy nie stanowią inaczej.
Oferta porad prawnych
Jeśli stoisz przed podobnym problemem i zastanawiasz się, czy w Twojej sprawie istnieje możliwość odzyskania kosztów sądowych lub jak prawidłowo przygotować się do procesu, możesz skorzystać z naszej pomocy. Oferujemy szybkie i profesjonalne porady prawne online – wystarczy opisać swoją sytuację, a my przygotujemy dla Ciebie rzetelną analizę prawną oraz praktyczne wskazówki co do dalszych kroków. Dzięki temu zaoszczędzisz czas, unikniesz niepotrzebnych wydatków i zyskasz pewność, że działasz zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
2. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - Dz.U. 2005 nr 167 poz. 1398
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Najemca nie płaci czynszu, kręci filmy w moim domu, co mogę zrobić
» Pożar domu a odszkodowanie z ubezpieczenia, jak odzyskać pełną kwotę wraz z VAT
» Choroba genetyczna u psa a odpowiedzialność sprzedawcy
» Szpital domaga się zapłaty za leczenie ojca od dzieci, co zrobić?
» Czy kara z funduszu gwarancyjnego ulega przedawnieniu?
Popularne w dziale
Zadaj pytanie » - Zwrot nienależycie opłaconego wniosku o wpis w księdze wieczystej
- Wezwanie do sądu a pobyt za granicą
- Upoważnienie do reprezentowania osoby w sprawie spadkowej
- Ubezwłasnowolnienie osoby chorej na schizofrenię
- Pełnomocnictwo do sprzedaży nieruchomości udzielone za granicą
- Czy potrzebne jest wprowadzenie w posiadanie po licytacji?
